ΜΙΚΡΟΒΙΑΚΕΣ ΓΑΣΤΡΕΝΤΕΡΙΤΙΔΕΣ


Οι κυριότεροι ένοχοι είναι τα βακτηρίδια και ιδιαίτερα αυτά της οικογένειας των EscherischiaColiCampylobacterShigellaSalmonella

ΣΑΛΜΟΝΕΛΛΩΣΗ
Λοιμογόνος παράγοντας
Tο είδος το οποίο προκαλεί νόσο στον άνθρωπο είναι το Salmonellaenterica
Στην Ελλάδα, οι συχνότερα δηλούμενες σαλμονέλες είναι η Salmonella enterica enterica ser.Enteritidis και ηSalmonella enterica enterica ser.Typhimurium

Πως εκδηλώνεται
H νόσος εκδηλώνεται ως οξεία γαστρεντερίτιδα με μη αιματηρή διάρροια (στην πλειονότητα των περιπτώσεων) η οποία διαρκεί συνήθως 3-7 ημέρες και συνοδεύεται από πυρετό (σχεδόν στο 100% των περιπτώσεων), κοιλιακό άλγος, μυαλγία, πονοκέφαλο, ναυτία (που μπορεί να προηγείται της διάρροιας) και εμετό.
Συνήθως τα συμπτώματα της σαλμονέλωσης έχουν αιφνίδια έναρξη.
Η αφυδάτωση αποτελεί επιπλοκή της νόσου, κυρίως στα μικρά παιδιά και τους ηλικιωμένους.
Σε ομάδες υψηλού κινδύνου (πχ βρέφη, ανοσοκατασταλμένοι κλπ), μπορεί να υπάρχουν και άλλες επιπλοκές

Περίοδος επώασης και περίοδος μεταδοτικότητας

Η περίοδος επώασης του νοσήματος κυμαίνεται από 6 έως 72 ώρες (3 ημέρες), ανάλογα με τον αριθμό των μικροοργανισμών που έχουν καταποθεί. Τα περισσότερα κρούσματα εμφανίζονται μέσα σε 12-36 ώρες από την έκθεση.
Η περίοδος μεταδοτικότητας της νόσου διαρκεί για όσο χρονικό διάστημα
αποβάλλεται το παθογόνο μικρόβιο με τα κόπρανα. Το διάστημα αυτό ποικίλει από αρκετές ημέρες έως και μήνες, με διάμεση διάρκεια τις πέντε εβδομάδες .

Τρόπος μετάδοσης

1.Με την κατανάλωση μολυσμένου τροφίμου ή νερού.

Η Salmonella spp. μεταδίδεται μέσω της έντερο-στοματικής οδού.
 Ο συχνότερος τρόπος μετάδοσης είναι η κατανάλωση μολυσμένου με  κόπρανα τροφίμου ή νερού.
Η κατανάλωση ωμού ή ατελώς μαγειρεμένου μολυσμένου τροφίμου μπορεί να οδηγήσει σε λοίμωξη.
Σημειώνεται ότι η Salmonella spp. πολλαπλασιάζεται σε θερμοκρασίες από 7°C έως 46°C, οπότε ανεπαρκές ψήσιμο των τροφίμων μπορεί να επιτρέψει τον πολλαπλασιασμό των μικροοργανισμών σε ικανό αριθμό για να προκαλέσουν λοίμωξη.
Ο μικροοργανισμός καταστρέφεται με  την παραμονή του σε θερμοκρασία μεγαλύτερη των 70°C για τουλάχιστον 2 λεπτά

2. Επιμόλυνση τροφίμου.

Μολυσμένα τρόφιμα, κυρίως ωμά, μπορεί να αποτελέσουν πηγή επιμόλυνσης άλλων τροφίμων στην κουζίνα, τα οποία συνήθως δεν μαγειρεύονται πριν τη όπως για παράδειγμα οι σαλάτες. H επιμόλυνση μπορεί να συμβεί μέσω επιφανειών ή σκευών ή ακόμα και μέσα στο ψυγείο όταν η τοποθέτηση των τροφίμων γίνεται με τρόπο ακατάλληλο.

3. Μετάδοση από χειριστή τροφίμων.

Η μόλυνση ενός τροφίμου μπορεί να συμβεί και μέσω των χεριών ενός ασθενή ή ενός φορέα που χειρίζεται  τρόφιμα.
Οι επιδημίες σαλμονέλωσης σε καταναλωτές συνήθως προκύπτουν μέσω  της μετάδοσης  του μικροβίου με αυτόν τον τρόπο.

4. Σπανιότεροι τρόποι μετάδοσης

Μετάδοση από άτομο σε άτομο μέσω της έντερο-στοματικής οδού χωρίς τη μεσολάβηση ενδιάμεσου τροφίμου. Ο κίνδυνος είναι μεγαλύτερος κατά τη διάρκεια της οξείας διαρροϊκής φάσης της νόσου. Η μετάδοση αυτού του τύπου -λόγω ανεπαρκών συνθηκών υγιεινής- μπορεί να προκαλέσει
παράταση τροφιμογενών επιδημιών σε χώρους ομαδικής διαβίωσης.
Παιδιά και ενήλικες με ακράτεια κοπράνων συμβάλλουν στη μετάδοση της νόσου
Αναφέρονται, επίσης, βιβλιογραφικά ως τρόποι μετάδοσης της σαλμονέλωσης, η άμεση επαφή με ζώα, οι ενδοσκοπικές τεχνικές (σε νοσοκομεία), ο μητρικός θηλασμός, η μετάγγιση αίματος και η επαφή με μολυσμένα με κόπρανα κλινοσκεπάσματα, παιχνίδια και ρούχα

Θεραπεία

Η θεραπεία της σαλμονέλωσης είναι κατά κανόνα συμπτωματική (ενυδάτωση και αναπλήρωση ηλεκτρολυτών).
Όταν δεν υπάρχουν επιπλοκές, η χορήγηση αντιβιοτικών για την αντιμετώπιση της νόσου , δεν ενδείκνυται , διότι δεν βραχύνει τη διάρκεια της νόσου, ενώ αντίθετα σχετίζεται με παράταση της φορίας και αυξημένο κίνδυνο υποτροπών.
Ένδειξη για λήψη αντιβιοτικών (κινολόνες από το στόμα για 3-5 ημέρες ή τριμεθοπρίμη - σουλφομεθοξαζόλη μετά από καλλιέργεια) υπάρχει σε άτομα με αυξημένο κίνδυνο βακτηριαιμίας .
Η χορήγηση ανασταλτικών της εντερικής κινητικότητας, όπως είναι η λοπεραμίδη (Imodium), για την ανακούφιση των συμπτωμάτων, φαίνεται ότι καθυστερεί την αποδρομή της  λοίμωξης και ότι αυξάνει την ανάγκη της λήψης αντιμικροβιακής θεραπείας, οπότε θα πρέπει να αποφεύγεται.



Προληπτικά μέτρα

-Σχολαστικό πλύσιμο των χεριών μετά τη χρήση της τουαλέτας και την
αλλαγή πάνας (το πλύσιμο των χεριών πρέπει να εφαρμόζεται το ίδιο σχολαστικά και στο παιδί), καθώς και πριν και μετά το χειρισμό τροφίμων
σχολαστικό πλύσιμο των σκευών και των χεριών μετά το χειρισμό
ωμού κρέατος .

-Αποφεύγεται η  κατανάλωση ατελώς μαγειρεμένου κρέατος, αυγών ή τροφίμων που περιέχουν αυγά και που δεν έχουν μαγειρευτεί επαρκώς.

-Τήρηση κανόνων υγιεινής στην κουζίνα (διαφορετικές επιφάνειες κοπής, πλύσιμο ωμών φρούτων και λαχανικών, διατήρηση των τροφίμων σε κατάλληλες θερμοκρασίες ψύξης).

-Τήρηση κανόνων υγιεινής που πρέπει να ακολουθούνται όταν ταξιδεύει κανείς σε χώρες ενδημικές για το νόσημα.

-Τήρηση κανόνων υγιεινής κατά τη φροντίδα των κατοικίδιων ζώων
(σχολαστικό πλύσιμο των χεριών μετά από επαφή με τα κατοικίδια και τα αντικείμενα με τα οποία έχουν έρθει σε επαφή, σχολαστικός καθαρισμός ενυδρείων απομάκρυνση των κατοικίδιων ζώων από τους χώρους παρασκευής τροφίμων.

-Όταν στο σπίτι υπάρχουν παιδιά κάτω των πέντε ετών, έγκυες ή
ανοσοκατεσταλμένα άτομα καλό θα ήταν να μη φιλοξενούνται ερπετά ως κατοικίδια.

ΣΙΓΚΕΛΛΩΣΗ
Πρόκειται για ένα λοιμώδες νόσημα που προκαλείται από μια ομάδα βακτηρίων με το γενικό όνομα Σιγκέλλα (Shigella)Μπορεί να προσβάλλει τον καθένα. Η Σιγκέλλα μπορεί να προκαλέσει διάρροια στους ανθρώπους
Υπάρχουν διάφορα είδη σιγκέλλας μεταξύ των οποίων η Shigella sonnei, η
οποία αποτελεί το πιο συχνό αίτιο σιγκέλλωσης στις αναπτυγμένες χώρες, η
Shigella flexneri, η Shigella boydii και η Shigella dysenteriae
Η Shigella dysenteriae τύπου 1 απαντάται στον αναπτυσσόμενο κόσμο και προκαλεί θανατηφόρες επιδημίες.
Σε μεγαλύτερο κίνδυνο νόσησης από το μικρόβιο βρίσκονται τα μικρά παιδιά από 1-4 ετών , τα παιδιά που πάνε παιδικούς και βρεφονηπιακούς σταθμούς και τα άτομα που διαβιούν ομαδικά.

Πως εκδηλώνεται (συμπτώματα)

Τα συμπτώματα εμφανίζονται συνήθως μία με δύο ημέρες μετά την έκθεση στο μικρόβιο
Εκδηλώνεται με διάρροια, πυρετό και κράμπες στο στομάχι.. Η διάρροια είναι συχνά αιματηρή, ενώ τα κόπρανα μπορεί εκτός από αίμα να περιέχουν και βλέννα.
Η Σιγκέλωση συνήθως υποχωρεί  σε πέντε με επτά ημέρες.
Ορισμένα  άτομα εξασθενημένα όπως τα βρέφη και οι ηλικιωμένοι ίσως χρειαστούν νοσηλεία σε νοσοκομείο
Σε μερικά άτομα η σιγκέλλωση δεν προκαλεί καθόλου συμπτώματα, ωστόσο τα άτομα αυτά μπορούν και μεταδίδουν το βακτήριο σε άλλους

 Τρόποι μόλυνσης

Τα βακτήρια της σιγκέλλας είναι παρόντα στις διαρροϊκές κενώσεις των
μολυσμένων ατόμων κατά τη διάρκεια της νόσησης, καθώς και μια με δύο
εβδομάδες αργότερα.
Τις περισσότερες φορές η μόλυνση από σιγκέλλα γίνεται μέσω της εντερο-στοματικής οδού (από τα κόπρανα ή τα ακάθαρτα χέρια ενός ατόμου στο στόμα κάποιου άλλου), όταν δεν τηρούνται οι κανόνες υγιεινής του πλυσίματος των χεριών. Αυτό είναι πιο συνηθισμένο στα νήπια που δεν έχουν εκπαιδευτεί  ως προς την χρήση της τουαλέτας και την υγιεινή των χεριών με αποτέλεσμα την εύκολη μετάδοση μέσα στην οικογένεια αλλά και στους φίλους των παιδιών στο παιχνίδι.
Άλλος τρόπος μόλυνσης είναι μέσω της κατανάλωσης μολυσμένων τροφίμων, τα οποία μπορεί να έχουν φυσιολογική όψη και οσμή.

Τα τρόφιμα μολύνονται από:

Θεραπεία

Η σιγκέλλωση αντιμετωπίζεται με αντιβιοτικά. Απαιτείται όμως η κατάλληλη θεραπεία ώστε αφ ενός μεν να σκοτώνει τα βακτήρια της Σιγκέλλας και στα κόπρανα, αφ ετέρου δε να μειώνει την διάρκεια της ασθένειας.
Κάποια άτομα με την ήπια μορφή του νοσήματος αναρρώνουν γρήγορα και δεν απαιτείται να πάρουν αγωγή .
Τα αντιδιαρροϊκά φάρμακα, όπως π.χ. η λοπεραμίδη, είναι πιθανό να χειροτερεύσουν την ασθένεια και πρέπει να αποφεύγονται.

Προληπτικά μέτρα κατά της σιγκέλλωσης

    προετοιμασία ή στο σερβίρισμα φαγητού ή ποτού έως ότου βεβαιωθεί        ότι δεν μεταδίδει πλέον.

           καθαρίζεται με κάποιο απολυμαντικό, όπως π.χ. αραιωμένη χλωρίνη

Μπορεί ένα άτομο που νοσεί από σιγκέλλωση να συνεχίζει να εργάζεται
κανονικά;

-Τα περισσότερα άτομα που έχουν μολυνθεί από σιγκέλλα μπορούν να
επιστρέψουν στο χώρο εργασίας τους, όταν σταματήσουν τα συμπτώματα
(κυρίως η διάρροια και ο πυρετός), χωρίς να ξεχνούν όμως να πλένουν
προσεκτικά τα χέρια τους με ζεστό νερό και σαπούνι αμέσως μετά τη χρήση
της τουαλέτας.
-Τα βρέφη/νήπια/παιδιά δεν θα πρέπει να πηγαίνουν στους βρεφονηπιακούς/παιδικούς σταθμούς μέχρι να σταματήσουν τα συμπτώματά
τους.
-Οι χειριστές τροφίμων, οι επαγγελματίες υγείας, οι εργαζόμενοι σε
βρεφονηπιακούς/παιδικούς σταθμούς ή σε άλλους προνοιακούς χώρους,
οι οποίοι νοσούν από σιγκέλλωση, δεν πρέπει να εργάζονται έως ότου αποβούν αρνητικές δύο διαδοχικές καλλιέργειες κοπράνων που έχουν ληφθεί με μεσοδιάστημα 24 ωρώνκαι όχι νωρίτερα από 48 ώρες από το πέρας της
αντιμικροβιακής θεραπείας.

ΓΑΣΤΡΕΝΤΕΡΙΤΙΔΑ ΑΠΟ ΕΝΤΕΡΟΑΙΜΟΡΡΑΓΙΚΟ ΚΟΛΟΒΑΚΤΗΡΙΔΙΟ E. COLI  (EHEC. STEC, VTEC)
Το EHEC είναι ένα από τα πολλά στελέχη του μικροβίου που ονομάζεται Ε.Coli και το οποίο παράγει τοξίνες (shiga  και  Vero).
Το κολοβακτηρίδιο αυτό προσβάλλει  άτομα οποιασδήποτε ηλικίας , προκαλεί γαστρεντερίτιδα και σπανιότερα σοβαρές επιπλοκές, όπως οξεία νεφρική ανεπάρκεια

Συμπτώματα

Ο χρόνος που μεσολαβεί από την μόλυνση μέχρι την εκδήλωση των συμπτωμάτων κυμαίνεται από 1 έως 10 ημέρες ,αλλά το σύνηθες είναι 3-4 ημέρες.
Τα συμπτώματα  της λοίμωξης από εντεροαιμορραγικό κολοβακτηρίδιο
ποικίλουν ανάλογα με το άτομο που νοσεί και συνήθως περιλαμβάνουν
κοιλιακές κράμπες, απότομη έναρξη υδαρούς διάρροιας (συχνά αιμορραγικής) και εμετούς. Κάποιες φορές, η διάρροια είναι μη αιμορραγική ή δεν υπάρχουν καθόλου συμπτώματα. Εάν εμφανιστεί πυρετός, συνήθως δεν είναι πολύ υψηλός (μπορεί να φτάσει μέχρι και τους 38,5οC)
Το 5-10% των ανθρώπων που διαγιγνώσκονται με την λοίμωξη αυτή, είναι παιδιά κάτω των 5 ετών και ηλικιωμένοι Η κυριότερη επιπλοκή του νοσήματος είναι το ουραιμικό αιμολυτικό σύνδρομο.
Τα άτομα που πάσχουν από το σύνδρομο πρέπει να εισάγονται για νοσηλεία γιατί κινδυνεύουν να αναπτύξουν νεφρική ανεπάρκεια και άλλα σημαντικά προβλήματα. Ωστόσο τα περισσότερα άτομα που νοσούν αναρρώνουν γρήγορα σε μερικές εβδομάδες ,αλλά ο κίνδυνος για μόνιμες βλάβες ή και θάνατο είναι υπαρκτός.

Η μετάδοση

Η μετάδοση μπορεί να γίνει με τους εξής τρόπους:

Θεραπεία

Δεν υπάρχει ειδική θεραπεία. Συστήνεται η κατανάλωση πολλών υγρών για την αντιμετώπιση της αφυδάτωσης που προκαλείται από τη διάρροια και τους εμέτους. Η θεραπεία με αντιβιοτικά, αλλά και η λήψη αντιδιαρροϊκών φαρμάκων δεν συστήνεται, γιατί η λήψη τους μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο εμφάνισης επιπλοκών.

Προληπτικά μέτρα

Τα γενικά μέτρα για να μειωθεί ο κίνδυνος μετάδοσης είναι:

1. Καλό και τακτικό πλύσιμο των χεριών ιδιαίτερα μετά την χρήση της τουαλέτας, ή την αλλαγή πάνας και κατά την προετοιμασία φαγητού. Επίσης, το πλύσιμο των χεριών συστήνεται μετά την επαφή με ζώα ή το περιβάλλον τους (π.χ. σε φάρμες, ζωολογικούς κήπους, στάβλους).

2. Καλό μαγείρεμα του φαγητού. Ο μοσχαρίσιος κιμάς και γενικά το
κρέας θα πρέπει να μαγειρεύεται στους 70οC, τουλάχιστον

3. Καλό πλύσιμο και κατά περιπτώσεις ξεφλούδισμα των φρούτων
και των λαχανικών, για την απομάκρυνση των βακτηρίων που μπορεί να υπάρχουν.

4. Αποφυγή κατανάλωσης μη παστεριωμένων γαλακτοκομικών και χυμών φρούτων.

5. Αποφυγή κατάποσης νερού όταν κολυμπάτε στη θάλασσα, σε λίμνες, σε ποτάμια, σε πισίνες κλπ.

6. Αποφυγή επιμόλυνσης (μεταφορά μικροβίων από ένα τρόφιμο σε μία επιφάνεια/σκεύος) κατά τη διάρκεια προετοιμασίας του φαγητού. Επιβάλλεται το πλύσιμο των χεριών, όπως επίσης και το πλύσιμο όλων των σκευών που έρχονται σε επαφή με ωμό κρέας (π.χ. ζυγαριές, σανίδες κοπής)
7. Ένα άτομο που νοσεί από εντεροαιμορραγικό κολοβακτηρίδιο να απέχει από την εργασία ή το σχολείο Αν:

Για να αποκλειστεί ή πιθανότητα μετάδοσης της νόσου θα πρέπει ο ασθενής να έχει 2 διαδοχικές αρνητικές καλλιέργειες κοπράνων με διαφορά 24 ωρών της μίας από την άλλη.
Σε κάθε περίπτωση ακολουθείται η συμβουλή του θεράποντα ιατρού για την επιστροφή του ατόμου στην εργασία ή το σχολείο.

ΚΑΜΠΥΛΟΒΑΚΤΗΡΙΔΙΩΣΗ - ΛΟΙΜΩΞΗ ΑΠΟ ΚΑΜΠΥΛΟΒΑΚΤΗΡΙΔΙΟ
Πρόκειται για μια γαστρεντερίτιδα  που οφείλεται σε ένα βακτηρίδιο  που ονομάζεται καμπυλοβακτηρίδιο .
Το καμπυλοβακτηρίδιο αποτελείται από 19 τουλάχιστον είδη, αλλά δύο είναι τα πιο συχνά αίτια γαστρεντερίτιδας το Campylobacter jejuni και το Campylobacter coli .

Συμπτώματα

Τα συμπτώματα εμφανίζονται 2-5 ημέρες μετά την έκθεση και διαρκούν από μία ως δύο εβδομάδες. Συνήθως τα άτομα αναρρώνουν στις 5 πρώτες ημέρες.
Το φάσμα των συμπτωμάτων ποικίλει από υδαρή, μη αιμορραγική διάρροια ως την σοβαρή φλεγμονώδη διάρροια (συχνά αιμορραγική) με κοιλιακό άλγος και πυρετό. Εκτός από αίμα, στα κόπρανα μπορεί να βρεθούν βλέννα, πύον και λευκά αιμοσφαίρια.
Πολλές φορές η λοίμωξη είναι ασυμπτωματική, ενώ περιστασιακά είναι αυτοπεριοριζόμενη.
Σπάνιες επιπλοκές της λοίμωξης είναι η αρθρίτιδα και σε μερικά άτομα μπορεί να εμφανιστεί ένα σύνδρομο (σ. Guillain – Barre) που πλήττει το νευρικό σύστημα και ξεκινά αρκετές εβδομάδες μετά την εμφάνιση των συμπτωμάτων.
Τα ανοσοκατασταλμένα άτομα μπορεί να έχουν σοβαρότερες επιπλοκές από την καμπυλοβακτηριδίωση.


Τρόπος μετάδοσης

Η περίοδος μεταδοτικότητας διαρκεί όσο και η λοίμωξη, συνήθως από μερικές ημέρες μέχρι μερικές εβδομάδες. Μετά την ανάρρωση οι ασθενείς που δεν λαμβάνουν αντιβιοτικά μπορεί να γίνουν φορείς και να αποβάλουν το βακτήριο από δύο έως και επτά εβδομάδες.
Οι κυριότεροι τρόποι μετάδοσης είναι:

Κύριος τρόπος μετάδοσης της λοίμωξης από καμπυλοβακτηρίδιο είναι η κατανάλωση μολυσμένου ωμού ή ατελώς μαγειρεμένου κρέατος (συνήθως πουλερικών), ή άλλου μολυσμένου τροφίμου ή η κατανάλωση μολυσμένου
νερού.

Η μετάδοση της λοίμωξης από άτομο σε άτομο είναι σπάνια.

Από την  μεταφορά μικροβίων κατά το χειρισμό των τροφίμων στην κουζίνα μέσω των χεριών ή επιφανειών κοπής που έχουν μολυνθεί κατά τη διάρκεια χειρισμού ωμών πουλερικών( π.χ ίδια επιφάνεια κοπής πουλερικών και λαχανικών)

Θεραπεία

Αν και η λοίμωξη από καμπυλοβακτηρίδιο είναι συνήθως αυτοπεριοριζόμενη, και τα άτομα αναρρώνουν χωρίς ειδική θεραπεία με κατανάλωση πολλών υγρών , η λήψη αντιμικροβιακής αγωγής ενδείκνυται για ασθενείς με σοβαρή κλινική εικόνα.

Προφυλακτικά μέτρα