ΛΥΣΣΑ

Ορισμός :

Η λύσσα είναι ζωονόσος. Πρόκειται για οξεία ιογενή λοίμωξη του κεντρικού νευρικού συστήματος ( δηλαδή προσβάλει τον εγκέφαλο και τον νωτιαίο μυελό)και ακόμα και σήμερα αποτελεί απειλή για τον άνθρωπο.

Χρόνος επώασης :

Ο χρόνος επώασης της νόσου στον άνθρωπο κυμαίνεται από 20-90 μέρες, αλλά σε πολλές περιπτώσεις διαρκεί 1 εβδομάδα. Το μεγαλύτερο στάδιο επώασης που έχει σημειωθεί είναι 6 έτη.

Το στάδιο επώασης μπορεί να εξαρτάται από διάφορους παράγοντες όπως :

-την ηλικία,

-τη γενική κατάσταση ασθενούς,

-τη λοιμογόνος δύναμη ιού,

-τη ποσότητα ιού,

-τη σοβαρότητα τραυμάτων ( όσο βαθύτερο το τραύμα, τόσο πιο σύντομα ξεκινούν τα συμπτώματα),

-την απόσταση, την οποία έχει να διανύσει ο ιός από το σημείο εισόδου, μέχρι το κεντρικό νευρικό σύστημα, εάν δηλαδή τα τραύματα είναι στην κεφαλή, το σώμα ή άκρα,

-την ύπαρξη ρουχισμού στο σημείο του δήγματος ( δαγκώματος).

Τρόπος μετάδοσης :

Ο άνθρωπος μολύνεται, κυρίως μέσω του σάλιου, μετά από δάγκωμα του μολυσμένου από λύσσα ζώου,.

Η μόλυνση μπορεί να γίνει και δια της αναπνευστικής οδού. Αυτό αποδείχτηκε μετά από φυσική λοίμωξη ανθρώπου σε σπήλαια, όπου υπήρχαν νυχτερίδες μολυσμένες με τον ιό της λύσσας.

Έχουν σημειωθεί ορισμένες περιπτώσεις μετάδοσης της λύσσας μετά από μεταμόσχευση κερατοειδούς από δότες στους οποίους δεν είχε διαγνωσθεί λύσσα, αλλά πριν το θάνατο τους παρουσίαζαν νευρολογικά συμπτώματα.

Δεν μεταδίδεται με το αίμα, τα ούρα και τα κόπρανα, αλλά και ούτε με το άγγιγμα ή το χάδι άρρωστου ζώου.

Επιδημιολογία

Η Ελλάδα ήταν ελεύθερη λύσσας από το 1987 μέχρι και τον Οκτώβριο του 2012, όταν και διαγνώσθηκε λύσσα σε κόκκινη αλεπού.

Από το 2012 ως σήμερα έχουν καταγραφεί 48 θετικά επιβεβαιωμένα με λύσσα ζώα. Για τον λόγο αυτό, υπάρχει πρόγραμμα επιτήρησης της λύσσας

Συμπτώματα λύσσας στον άνθρωπο :

• Πυρετός
• Κεφαλαλγία
• Ναυτία, έμετος
• Έντονο αίσθημα δίψας, αλλά ο ασθενής αποφεύγει το νερό από τον φόβο επώδυνων σπασμών, οι οποίοι εμφανίζονται κατά την κατάποση (υδροφοβία).
• Ακολουθούν οι σπασμοί των αναπνευστικών μυών, στη συνέχεια οι γενικευμένοι σπασμοί σε συνδυασμό με την γενικευμένη παράλυση και τέλος επέρχεται μοιραία ο θάνατος αν αφεθεί χωρίς θεραπεία.

Συμπτώματα λύσσας στα ζώα :

• Αλλαγή συμπεριφοράς
• Επιθετικότητα
• Έντονη σιελόρροια ( αδυνατεί να καταπιεί τα σάλια του, λόγω σπασμού των μυών της κατάποσης)
• Μπορεί να δαγκώσει όποιον βρεθεί μπροστά του, ακόμα και το ίδιο του το αφεντικό.
• Αυτό-ακρωτηριασμός ( το ζώο δαγκώνει με μανία το σημείο που δαγκώθηκε)
• Αλλαγή στο γάβγισμα που μετατρέπεται σε βραχνό ουρλιαχτό ( λόγω παράλυσης των φωνητικών χορδών)
• Παράλυση-θάνατος

Η κλινική διάγνωση για τα ζώα πρέπει να γίνεται πάντοτε από κτηνίατρο.

Προφύλαξη

- Εμβολιάζουμε τα κατοικίδιά μας για λύσσα (σκύλος, γάτα κλπ), σύμφωνα με τον κτηνίατρο μας. Στα κατοικίδια ο εμβολιασμός κατά της λύσσας, είναι υποχρεωτικός.

- Δεν χαϊδεύουμε αδέσποτα ζώα.

- Δεν αγγίζουμε νεκρά ζώα, αλλά ειδοποιούμε την αρμόδια κτηνιατρική υπηρεσία.

- Παίρνουμε μέτρα προφύλαξης στο σπίτι μας, τοποθετώντας σίτες σε παράθυρα, πόρτες, φεγγίτες, καμινάδες, έτσι ώστε να μην εισχωρήσουν στο σπίτι αδέσποτα ή άγρια ζώα.

- Περιορίζουμε τα κατοικίδιά μας σε προστατευόμενο χώρο, πχ αυλή, ιδίως τη νύχτα.

- Δεν αφήνουμε εκτεθειμένη τροφή, που μπορεί να προσελκύσει άλλα ζώα και κλείνουμε πολύ καλά τις σακούλες των σκουπιδιών μας, αλλά και τους κάδους απορριμμάτων.

- Σε περίπτωση εντόπισης άγριων και αδέσποτων ζώων με παράξενη συμπεριφορά και υπερβολικά επιθετικά, ενημερώνουμε τις αρμόδιες υπηρεσίες.

- Το ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό, το οποίο είναι επιφορτισμένο με τη θεραπεία των ασθενών αυτών, θα πρέπει να φοράει γάντια, μάσκα και προστατευτικά γυαλιά ( έτσι ώστε να μην μολυνθούν οι βλεννογόνοι).

- Συστήνεται προληπτικός εμβολιασμός με αντιλυσσικό εμβόλιο, σε ομάδες υψηλού κινδύνου ( κτηνίατροι, κυνηγοί, ταξιδιώτες σε χώρες με αυξημένη λύσσα)

- Τέλος διενεργείται εκστρατεία εμβολιασμού κατά της λύσσας των άγριων ζώων, με τη ρίψη από αέρος δολωμάτων, που περιέχουν εμβόλιο με ζωντανό εξασθενημένο ιό της λύσσας. Οι ρίψεις γίνονται σε μη κατοικημένες περιοχές. Παρόλα αυτά, άτομα ή κατοικίδια μπορεί να έρθουν σε επαφή με τα δολώματα αυτά στη διάρκεια πχ περιπάτων, γι αυτό πρέπει να είμαστε ιδιαίτερα προσεχτικοί.

Σε περίπτωση δήγματος(δαγκώματος) :

1. Πλένουμε το τραύμα με πολύ νερό και σαπούνι,

τουλάχιστον για 15 λεπτά

2. Πηγαίνουμε στο νοσοκομείο που εφημερεύει, όπου ανάλογα με την έκταση του δήγματος και την κατάστασή μας θα μας χορηγηθεί και η κατάλληλη θεραπεία. πχ

(Χορήγηση άφθονων κατευναστικών για την αντιμετώπιση του πόνου, χορήγηση φαρμάκων για μυϊκούς σπασμούς, παρακολούθηση αναπνευστικής και καρδιακής λειτουργίας, έγκαιρη έγχυση αντιλυσσικού ορού γύρω από το τραύμα σε περίπτωση λυσσύποπτου ζώου).

Ο αντιλυσσικός ορός είναι μία ειδική ανοσοσφαιρίνη που προσφέρει παθητική ανοσοποίηση. Πιο συγκεκριμένα :

- παρέχει έτοιμα αντισώματα, ώσπου ο ασθενής να κάνει δικά του αντισώματα από το εμβόλιο.

- τα έτοιμα αυτά αντισώματα, επιτίθενται στον ιό της λύσσας, με σκοπό να τον εξουδετερώσουν και να μην φτάσει στον εγκέφαλο.

- η ένεση του αντιλυσσικού ορού, γίνεται κυρίως μέσα και γύρω από το τραύμα με τοπικές διηθήσεις.

- Χορηγείται ανάλογα με την επικινδυνότητα των επαφών και μόνο κατά την κρίση του θεράποντος ιατρού.

- Ενέχει αυξημένο κίνδυνο παρενεργειών, γι αυτό και γίνεται μόνο σε νοσοκομεία.

Αντιλυσσικό εμβόλιο

Το αντιλυσσικό εμβόλιο, χορηγείται ενδομυϊκά στην περιοχή του δελτοειδούς στους ενήλικες και όσον αφορά τα παιδιά στην πρόσθιοπλάγια επιφάνεια του μηρού.

Αποτελείται από 4 δόσεις και συγκεκριμένα τις μέρες 0,3,7,14 ή 28.

Η πρώτη δόση, δηλαδή η μέρα 0, ξεκινάει από την ημέρα του δήγματος.

Σκοπός του αντιλυσσικού εμβολιασμού, είναι η δημιουργία αντισωμάτων, πριν από τον πολλαπλασιασμό και την εγκατάσταση του ιού στο νευρικό σύστημα.

Το αντιλυσσικό εμβόλιο, όσον αφορά την πρώτη δόση, γίνεται στο νοσοκομείο, ενώ οι υπόλοιπες δόσεις του γίνονται στη Διεύθυνση Δημόσιας Υγείας.