ΦΥΜΑΤΙΩΣΗ

Τι είναι η φυματίωση;

Είναι μία νόσος μεταδοτική αλλά ιάσιμη που προκαλείται από ένα μικρόβιο που λέγεται Μυκοβακτηρίδιο της Φυματίωσης. Συνήθως προσβάλλει τους πνεύμονες μπορεί όμως να προσβάλει και οποιοδήποτε όργανο του σώματος

Πώς μεταδίδεται η φυματίωση;

Η μετάδοση γίνεται από άνθρωπο σε άνθρωπο με τα σταγονίδια που εκπέμπονται με το βήχα, το φτάρνισμα, το τραγούδι ή με την έντονη ομιλία. Τα άτομα αυτά μεταδίδουν συνήθως τη νόσο στους ανθρώπους που είναι σε επαφή μαζί τους αρκετές ώρες κάθε μέρα

Μετάδοση με αντικείμενα(κουτάλια- πιρούνια-ποτήρια), μπορεί να γίνει, είναι όμως σπάνιος τρόπος μετάδοσης

Ιδανικός χώρος μόλυνσης είναι ένα κλειστό δωμάτιο χωρίς ήλιο και αερισμό.

Οι ασθενείς που μεταδίδουν, είναι συνήθως ενήλικες με «ανοικτά» πνευμονικά σπήλαια, οι οποίοι αποβάλλουν τεράστιους αριθμούς μυκοβακτηριδίων, καθώς και ενήλικες με τη σπάνια φυματίωση του λάρυγγα.

Ενήλικες με εξωπνευμονικές μορφές εμφανίζουν μικρή μεταδοτικότητα, καθώς και ενήλικες με θετική Mantoux και φυσιολογική ακτινογραφία του θώρακα.

Τα παιδιά δεν μεταδίδουν συνήθως διότι έχουν κλειστές πνευμονικές βλάβες, ενώ σπάνια παρατηρούνται σπήλαια σε περιπτώσεις πνευμονικής φυματίωσης κατά την εφηβική ηλικία.

ΣΤΑΔΙΑ

• Φυματιώδης μόλυνση: τα μικρόβια είναι ζωντανά αλλά το ανοσοποιητικό δεν επιτρέπει την εξάπλωση. Ο άνθρωπος δεν νοσεί αλλά είναι φορέας
• Φυματιώδης νόσος: η μόλυνση εξελίσσεται σε νόσο. Το ανοσοποιητικό εξασθενεί και τα μικρόβια πολλαπλασιάζονται καταστρέφοντας τον πνευμονικό ιστό

ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ

• Βήχας με ή χωρίς πτύελα
• Αιμόπτυση
• Πόνος στο στήθος
• Δύσπνοια
• Αδυναμία, εύκολη κόπωση
• Απώλεια βάρους, ανορεξία
• Ρίγη , πυρετός
• Νυχτερινοί ιδρώτες

ΧΡΗΣΙΜΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

• Πως μπορώ να ελέγξω αν έχω μολυνθεί;

Η πρώτη ενέργεια είναι να κάνω Mantoux η οποία είναι ένα δερματικό τεστ

που διαβάζεται μετά από 48 – 72 ώρες

Η Θετική Mantouxμπορεί να σημαίνει: ή λοίμωξη από μυκοβακτηρίδιο ,ή εμβολιασμό με BCG (εμβόλιο για την φυματίωση), ή λοίμωξη από άτυπα μυκοβακτηριδια, ή ψευδώς θετική αντίδραση

Η Αρνητική Μantoux δεν αποκλείει την νόσο ούτε την μόλυνση.

• Αν έχω μολυνθεί πως μπορώ να προστατευτώ και να μην αρρωστήσω

Με την χορήγηση χημειοπροφύλαξης η οποία σκοτώνει τα μυκοβακτηρίδια, με αποτέλεσμα το άτομο που έχει μολυνθεί να μην νοσήσει.

• Πως γίνεται να μη μεταδώσω τη φυματίωση σε άλλους;
  • To πιο σημαντικό είναι να παίρνετε τα φάρμακα σας.
  • Καλύπτετε το στόμα σας με ένα μαντήλι όταν βήχετε, φταρνίζεστε, γελάτε και τοποθετήστε το σε μια σακούλα την οποία θα κλείνετε καλά.
  • Μείνετε σπίτι σας και αποφύγετε την στενή επαφή.
  • Αερίζετε συχνά το δωμάτιο σας.
  • Ακολουθείτε γενικούς κανόνες υγιεινής και καθαριότητας
     
• Γιατί πρέπει να παίρνω συνεχώς τα φάρμακα μου και να μην διακόπτω την θεραπεία;

Τα μικρόβια της φυματίωσης σκοτώνονται πολύ αργά. Εάν δεν συνεχίσετε να παίρνετε τα φάρμακα σας συστηματικά τα μικρόβια θα αρχίσουν πάλι να αναπτύσσονται, ενώ μπορούν να γίνουν ανθεκτικά στα φάρμακα που παίρνετε. Τότε θα χρειαστεί να πάρετε καινούργια για περισσότερο καιρό.

• Υπάρχει εμβόλιο;

Υπάρχει εμβόλιο το BCG, για το οποίο μέχρι πρόσφατα γινόταν καθολικός εμβολιασμός σε όλα τα παιδιά της πρώτης σχολικής ηλικίας .Από τον Μάιο του 2016 θα γίνεται πλέον στα νεογνά ,στα βρέφη και τα παιδία μέχρι 5 ετών που ζουν σε περιβάλλον αυξημένου κινδύνου .

Η ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΤΗΣ ΦΥΜΑΤΙΩΣΗΣ ΣΤΑ ΠΑΙΔΙΑ

Παιδιά που διαπιστωμένα εκτέθηκαν σε ενήλικο άτομο με θετικά πτύελα (μετά από εξέταση),θα πρέπει να εξετάζονται για συμπτώματα φυματίωσης.

Παιδιά που διαπιστωμένα εκτέθηκαν και παρουσιάζουν συμπτώματα θα πρέπει να θεωρούνται ότι έχουν φυματιώδη νόσο μέχρις αποδείξεως του εναντίου.

Τα παιδιά που παρουσιάζουν συμπτώματα θα πρέπει να ελέγχονται και αν όντως διαπιστωθεί φυματίωση θα πρέπει να λάβουν θεραπεία. Όλα τα υπόλοιπα παιδιά (τα ασυμπτωματικά και αυτά που ο έλεγχος δεν κατέδειξε φυματίωση) θα πρέπει να λάβουν χημειοπροφύλαξη λόγω του υψηλού κινδύνου εμφάνισης νόσου.

Παιδιά κάτω των 5 ετών θεωρείται ότι έχουν φυματιώδη νόσο αν παρουσιάζουν:

• ενδείξεις φυματιώδους μόλυνσης (θετική αντίδραση Mantoux) ή διαπιστωμένη επαφή με μεταδοτικό ασθενή
• συμπτώματα ή σημεία φυματίωσης
• ακτινογραφικές αλλοιώσεις χαρακτηριστικές φυματίωσης

Τα παιδιά που πληρούν και τα τρία κριτήρια λέμε ότι έχουν φυματιώδη νόσο, καταγράφονται και αντιμετωπίζονται αναλόγως.

Τα συχνότερα συμπτώματα στα παιδιά είναι:

• χρόνιος βήχας διάρκειας τουλάχιστον 3 εβδομάδων που δεν βελτιώνεται, ειδικά αν το παιδί έχει πάρει αντιβίωση
• πυρετός μεγαλύτερος από 38.8 C που διαρκεί περισσότερες από 14 ημέρες και δεν μπορεί να αποδοθεί σε άλλη αιτία
• απώλεια βάρους ή αδυναμία πρόσληψης βάρους

Τα σημεία φυματίωσης που μπορεί να διαπιστωθούν στα παιδιά είναι:

• η αιφνίδια εμφάνιση κύφωσης
• η διόγκωση λεμφαδένων χωρίς συνοδό ευαισθησία, ιδιαίτερα τραχηλικών
• πνευμονία που δεν ανταποκρίνεται στη χορήγηση αντιβίωσης
• πλευριτική συλλογή
• κοιλιακή διάταση και ασκίτης
• μηνιγγίτιδα που παρουσιάστηκε ύπουλα σε διάστημα αρκετών ημερών

Τα περισσότερα παιδιά με νόσο έχουν παθολογική ακτινογραφία.

Μία έντονα θετική φυματινοαντίδραση Mantoux (μεγαλύτερη ή ίση των 10 mm ακόμη και αν προηγήθηκε BCG) είναι ενδεικτική φυματιώδους νόσου.

Εξ ορισμού μία θετική φυματινοαντίδραση σε μικρά παιδιά σημαίνει από μόνη της "πρόσφατη μόλυνση" και όπως προαναφέραμε η πιθανότητα εμφάνισης νόσου είναι μεγαλύτερη το πρώτο χρόνο μετά τη μόλυνση και ακόμη μεγαλύτερη όσο μικρότερο το παιδί.

ΚΡΙΣΙΜΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ

Πότε πρέπει να κάνει Mantoux ένα παιδί

• Κάθε φορά που διαπιστώνεται ότι ήλθε σε επαφή με φυματίωση και δεν υπάρχει περιορισμός στον αριθμό.
• Όταν ο γιατρός θεωρεί ότι στο πλαίσιο διερεύνησης κάποιου άρρωστου παιδιού, πρέπει να αποκλείσει τη φυματίωση.
• Όταν διαπιστωθεί επαφή του παιδιού με ενήλικο φυματικό και η Μantoux είναι αρνητική, να επαναληφθεί σε 45-60 μέρες.
• Σε περίπτωση που άλλο παιδί στο στενό περιβάλλον έχει θετική Μantoux
• Σε περίπτωση που το παιδί έζησε σε χώρα με υψηλή επίπτωση φυματίωσης περισσότερο από 4 εβδομάδες.
• Τα παιδιά μεταναστών από χώρες με υψηλή επίπτωση φυματίωσης ξεκινώντας από το δεύτερο περίπου έτος, να έχουν νέα Μantoux ανά 3 χρόνια.
• Ελληνόπουλα που ζουν σε περιβάλλον υψηλού κινδύνου ανά 2-3 χρόνια , έως ότου πάψει να υφίσταται ο κίνδυνος.
• Σε παιδιά που ζουν σε περιβάλλον χαμηλού κινδύνου για φυματίωση, πρόσφατη Μantoux θεωρείται αυτή που έγινε τα τελευταία 2-3 χρόνια.

Γενικότερα δερμοαντίδραση Mantoux συστήνεται:

α) σε παιδιά που ανήκουν στις ομάδες αυξημένου κινδύνου στις ηλικίες 12-15 μηνών, 4 έως 6 ετών και στην ηλικία 11 έως 12 ετών αλλά και ανεξαρτήτως ηλικίας όποτε δοθεί η ευκαιρία ή κρίνεται απαραίτητο, όπως π.χ. παιδιά μεταναστών και προσφύγων που ζουν σε δυσχερείς συνθήκες, παιδιά που ζουν σε συνθήκες ομαδικής διαβίωσης (αθίγγανοι), παιδιά που στο οικογενειακό τους περιβάλλον υπάρχουν οροθετικοί ή με λοίμωξη HIV, χρήστες ή φυλακισμένοι.

β) Επί πλέον προσυμπτωματικός έλεγχος για λανθάνουσα φυματίωση συνιστάται στις παρακάτω ομάδες:

• παιδιά που πρόκειται να λάβουν κορτικοστεροειδή ή ανοσοκατασταλτικά και ιδιαίτερα βιολογικούς παράγοντες
• παιδιά με κακοήθειες καθώς και αυτά που πρόκειται να υποβληθούν σε μεταμόσχευση.

Διακόπτεται η καθολική εφαρμογή Mantoux στο νηπιαγωγείο σύμφωνα με εγκύκλιο του Υπουργείου Υγείας.Επισημαίνεται, ότι η δερμοαντίδραση Mantoux δύναται να διενεργείται και σε κάθε περίπτωση κατά την κρίση του θεράποντος παιδιάτρου.

Η πρόληψη της φυματίωσης συστήνεται να γίνεται με εμβολιασμό με BCG στη γέννηση νεογνών αυξημένου κινδύνου όπως:

• Νεογνά μεταναστών από χώρες με υψηλό ή μέσο δείκτη φυματιώδους διαμόλυνσης ( κίνδυνο μόλυνσης).
• Νεογνά αθιγγάνων καθώς και άλλων πληθυσμιακών ομάδων που ζουν σε συνθήκες ομαδικής διαβίωσης.
• Νεογνά μητέρων που έχουν μολυνθεί με τον ιό HIV (εξαιρούνται βρέφη που έχουν ήδη συμπτωματολογία βρεφικού AIDS).
• Νεογνά οικογενειών που πρόκειται να μετακινηθούν σε χώρες με υψηλό ή μέσο δείκτη φυματιώδους διαμόλυνσης
• Νεογνά στο άμεσο περιβάλλον των οποίων υπάρχει άτομο με ενεργό φυματίωση, το οποίο δεν συμμορφώνεται στη θεραπεία ή πάσχει από πολυανθεκτική νόσο και το παιδί δεν μπορεί να απομακρυνθεί.

Ο καθολικός εμβολιασμός στα παιδία της Α΄ Δημοτικού, καταργήθηκε σύμφωνα με σχετική εγκύκλιο από το Υπουργείο Υγείας.