Ειδικές ομάδες ταξιδιωτών HIV και Διεθνή Ταξίδια
ΤΑΞΙΔΙ ΚΑΙ ΥΓΕΙΑ
Το ταξίδι ενέχει κινδύνους για την υγεία. Οι ταξιδιώτες απαιτούν μεγαλύτερη ασφάλεια για την υγεία τους. Χρειάζεται κατάλληλη προετοιμασία και ενημέρωση για τους κινδύνους.
Κίνδυνοι που μπορεί να εκτεθεί ο ταξιδιώτης
- Μεταφορικά μέσα
- Τόπος Προορισμού
- Διάρκεια και εποχή του ταξιδιού
- Σκοπός του ταξιδιού
- Ποιότητα καταλύματος τροφής και νερού
- Συμπεριφορά του ταξιδιώτη
- Υγεία του ταξιδιώτη ( χρόνια νοσήματα )
ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΤΑΞΙΔΙΩΤΗ
- Τροφιμογενή Νοσήματα
- Αναπνευστικές λοιμώξεις
- Ελονοσία – Τροπικά Νοσήματα
- Εμβολιασμοί
- ΣΜΝ
- Ατυχήματα
HIV και διεθνή ταξίδια
- Αύξηση της τάσης τις τελευταίες δεκαετίες σε διεθνή ταξίδια σε τροπικές και υποτροπικές χώρες λόγω της παγκοσμιοποίησης
- Ποικίλοι προορισμοί
- Ασφαλή ταξίδια για άτομα με χρόνιες παθήσεις
Ειδικά θέματα για τους HIV ταξιδιώτες
- Αυξημένη ευαισθησία νοσηρότητα σε πολλές τροπικές λοιμώξεις
- Μειωμένη ανοσολογική απάντηση σε ορισμένα εμβόλια
- Αυξημένος κίνδυνος σοβαρών ανεπιθύμητων αντιδράσεων σε ζώντες και αδρανοποιημένους ιούς εμβολίων
- Συμπεριφορές υψηλού κινδύνου
- Μειωμένη συμμόρφωση
- Συμβουλευτική πριν το ταξίδι
- Ταξιδιωτικοί περιορισμοί ( απαίτηση ελέγχου για HIV )
- Ταξιδιωτική ασφάλεια ( ιδιωτική )
Φυσική πορεία της HIV λοίμωξης
- Χρόνια αντιγραφή του ιού ( πλάσμα)
- Προοδευτική ανοσοανεπάρκεια με ↓↓ των CD4:
CD4>350 κύτταρα/mm³ ήπια
CD4 200-350 κύτταρα/mm³μέτρια
CD4<200 κύτταρα/mm³ σοβαρή
Αντιρετροϊκή θεραπεία ( ART )
- Εμποδίζει την αντιγραφή του ιού ( το HIV-RNA δεν είναι ανιχνεύσιμο)
- Περιλαμβάνει 3 φάρμακα
- Πιστή τήρηση της αγωγής και δεν διακόπτεται ( αποφυγή αντίστασης )
- Αλληλεπίδραση με φάρμακα απαραίτητα για την προφύλαξη στο ταξίδι
( ανθελονοσιακά κλπ.)
Αξιολόγηση πριν το ταξίδι
- Ίδιες αρχές με τον γενικό πληθυσμό
- Ιατρικό ιστορικό
- Κλινική εξέταση
- Τρέχουσα ART αγωγή ( τουλάχιστον 3μηνη)
Όταν τα CD4<200 κύτταρα/mm³
- καθυστέρηση του ταξιδιού
- Ελαχιστοποίηση του κινδύνου των ευκαιριακών λοιμώξεων
- Επίπεδα HIV-RNA στο πλάσμα (μη ανιχνεύσιμα)
- Προορισμός ταξιδιού- κίνδυνοι ταξιδιού
- Βιβλιάριο εμβολίων μαζί με διαβατήριο( μπορεί να ζητηθεί στα σύνορα)
- Ιατρικό πιστοποιητικό για τα συνταγογραφούμενα φάρμακα ( δεν αναφέρεται η HIV λοίμωξη)
- Αρκετές δόσεις ART αγωγής στις χειραποσκευές
- Αλλαγές στο πρόγραμμα δοσολογίας – αλλαγή στη ζώνη ώρας ( διαστήματα δόσεων) - γίνονται μικρότερα
- Φύλαξη – συντήρηση των φαρμάκων ( ψύξη, θερμοκρασία δωματίου )
- Συνέχιση της θεραπευτικής αγωγής στους ασθενείς μία ή δύο ευκαιριακές λοιμώξεις ( μυκοβακτηρίδια, πνευμονοκύστη κλπ) και κατά την διάρκεια του ταξιδιού
- Αύξηση νοσηρότητας – θνησιμότητας όταν διακόπτεται η ART θεραπεία.
- Ασφαλιστική κάλυψη ( δυσκολία στην απόκτηση)
- Ασφαλιστική κάλυψη ( διεθνείς συμφωνίες, ειδική ασφαλιστική κάλυψη)
- NAD ( National AIDS manual) ΜΚΟ παροχής πληροφοριών (www.aidsmap.com) (κατάλογος με 3.300 οργανώσεις σε 175 χώρες)
ΤΑΞΙΔΙΩΤΙΚΟΙ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΙ
- Ταξιδιωτικοί περιορισμοί( είσοδο, παραμονή, διαμονή, δραστηριότητες ) στην χώρα προορισμού από HIV ταξιδιώτες (www.hivtravel.org & www.hivrestrictions.org) .
- Διαφορές στους περιορισμούς της κάθε χώρας ( μετακίνηση, διαμονή, εργασία, αναψυχή)
- 2010 άρση απαγόρευσης εισόδου στις ΗΠΑ
- Πλήρης απαγόρευση εισόδου
- Χώρες χωρίς περιορισμούς ( Ευρωπαϊκές χώρες)
- Χώρες με περιορισμούς για βραχυχρόνια παραμονή
- Χώρες με περιορισμούς για μακροχρόνια παραμονή
- Χώρες που απελαύνουν ( χώρες της Μ.Ανατολής)
- Χώρες με αδιευκρίνιστο καθεστώς ( Ερυθραία, Ρουάντα , Σρί Λάνκα κλπ)
ΕΥΘΥΝΗ ΤΟΥ ΤΑΞΙΔΙΩΤΗ
- Η απόφασή του να ταξιδέψει
- Προετοιμασία και σχεδιασμός του ταξιδιού τουλάχιστον 2 μήνες νωρίτερα
- Ενημέρωσή και συμμόρφωσή του ως προς τους εμβολιασμούς , χημειοπροφύλαξη, υγειονομικά μέτρα
- Ασφαλιστική κάλυψη ( διεθνείς συμφωνίες μεταξύ των κρατών)
- Αναφορά εμφανιζόμενης νόσου κατά την επιστροφή του
- Σεβασμός προς την χώρα προορισμού
ΚΙΝΔΥΝΟΣ ΝΟΣΗΡΟΤΗΤΑΣ
- Πολύ σημαντική η πρόληψη
- Μεγαλύτερη ευαισθησία σε πολλά παθογόνα
- Λίγα εμβόλια αλλά πολλοί παθογόνοι παράγοντες
- Μειωμένη ανοσιακή απάντηση
- Αυξημένος ο κίνδυνος από παθογόνα που μεταδίδονται μέσω τροφής και νερού.
- Αξιόπιστες ιατρικές υπηρεσίες.
ΟΔΗΓΙΕΣ ΠΡΙΝ ΤΟ ΤΑΞΙΔΙ
Γενικές οδηγίες ανεξαρτήτως αριθμού CD4 κυττάρων
- Τήρηση της ART αγωγής
- Τήρηση υγιεινής τροφίμων και νερού
- Τήρηση ατομικών κανόνων υγιεινής
- Προφυλακτικός εμβολιασμός
- Φαρμακευτική Χημειοπροφύλαξη
ΟΔΗΓΙΕΣ ΑΝΑΛΟΓΑ ΤΟΥ ΑΡΙΘΜΟΥ CD4
- CD4 >350 κύτταρα/mm³ ( οι γενικές οδηγίες προς όλους τους ταξιδιώτες)
- CD4 200-350 κύτταρα/ mm³
Σε μεγάλα ταξίδια προφύλαξη για πνευμονοκύστη
Μειωμένη αποτελεσματικότητα εμβολιασμού για κίτρινο πυρετό
Αριθμός CD4<200 και CD4<50
- Πρωτογενής προφύλαξη για ευκαιριακές λοιμώξεις ( πνευμονοκύστη, τοξόπλασμα )
- Μειωμένη αποτελεσματικότητα εμβολίων
- Αντένδειξη εμβολιασμού για κίτρινο πυρετό
- Καθυστέρηση του ταξιδιού μέχρι ο αριθμός των CD4 γίνει > 200 κύτταρα/mm³
ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ & ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ
- ΠΡΟΛΗΨΗ (τσιμπήματα εντόμων , κατανάλωση φαγητού νερού, δήγματα ζώων, χρήση βελονών-tatoo)
- ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ (ακινησία, DTV, καταδύσεις, υψόμετρο, jetLag, ακραίες θερμοκρασίες)
- ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΙΚΟΙ ΚΙΝΔΥΝΟΙ (STD, αλκοόλ, οδική συμπεριφορά, ατυχήματα, κολύμβηση)
- Προσοχή κατά την κολύμβηση σε πισίνες , λίμνες , ποτάμια.
ΑΙΤΙΑ ΛΟΙΜΩΔΩΝ ΝΟΣΗΜΑΤΩΝ ΣΤΟ ΤΑΞΙΔΙ
- Χώρες προορισμού
- Είδος διαμονής
- Προγραμματισμένες δραστηριότητες
- Γενικά προληπτικά μέτρα
- Χημειοπροφύλαξη
ΦΑΡΜΑΚΕΙΟ ΤΑΞΙΔΙΩΤΗ
- Συνταγογραφούμενα φάρμακα
(αντιβιοτικά, αντιεμετικά, ανθελονοσιακά, ART,φάρμακα για συνοδά
νοσήματα)
- Μη συνταγογραφούμενα φάρμακα
(Deet, αντισταμινικά, αναλγητικά/αντιπυρετικά, αντιηλιακά, sachets
ενυδάτωσης, ταμπλέτες καθαρισμού νερού, επίδεσμοι, γάζες, αντισηπτικά)
ΑΥΤΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
- Διάρροια ταξιδιωτών
- Ελονοσία
- Jet Lag
- Ναυτία
- Υψόμετρο
- Αναπνευστικές λοιμώξεις
- Ουρολοίμωξη
- Μυκητιάσεις
- Δερματολογικά νοσήματα
Γιατί Αυτοθεραπεία;;
- Γρήγορη ανάρρωση
- Μειωμένη ανάγκη αναζήτησης ιατρικής βοήθειας
- Μη δυνατότητα πρόσβασης
- Μη αξιόπιστες ιατρικές υπηρεσίες
ΔΙΑΡΡΟΙΑ ΤΩΝ ΤΑΞΙΔΙΩΤΩΝ
- Αυξημένη νοσηρότητα – θνητότητα από μη τυφοειδείς σαλμονέλλες
- Πρωτόζωα ( κρυπτοσπορίδια, μικροσπορίδια, ισοσπορίδια, κυκλόσπορα) ευκαιριακές λοιμώξεις
- Σημαντική η υγιεινή της τροφής και του νερού
( βράσιμο , φιλτράρισμα κλπ.)
- Εφαρμογή των ατομικών κανόνων υγιεινής
- Αντιμικροβιακή αγωγή δεν συνιστάται
ΑΝΤΙΒΙΟΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ ΕΚΤΑΚΤΗΣ ΑΝΑΓΚΗΣ
ΕΝΥΔΑΤΩΣΗ
- ΦΘΟΡΙΟΚΙΝΟΛΟΝΕΣ ( π.χ. CIPROXIN) δεν αλληλεπιδρούν με την ART αγωγή
- Αποφεύγονται οι Μακρολίδες ( π.χ. Claripen, Klaricid) λόγω αλληλεπίδρασης με την ART αγωγή. Αζιθρομυκίνη ( Ταϊλάνδη ) Rifacol
- Αναζήτηση εξειδικευμένης ιατρικής βοήθειας αν τα συμπτώματα επιμένουν περισσότερο από 24-48h
ΑΛΛΑ ΠΑΘΟΓΟΝΑ
ΦΥΜΑΤΙΩΣΗ
Αυξημένος κίνδυνος ενεργούς φυματίωσης
Αναζωπύρωση λανθάνουσας φυματίωσης
Αντενδείκνυται ο εμβολιασμός με BCG
ΛΕΙΣΜΑΝΙΑΣΗ ( Φλεβοτόμο σκνίπα)
ΤΡΥΠΑΝΟΣΩΜΙΑΣΗ ( ασθένεια του ύπνου)
- Αμερικανική Νόσος Chagas ( πρωτόζωο)
- Αφρικανική ( μύγα τσε-τσέ)
ΜΥΚΗΤΙΑΣΕΙΣ
ΠΡΟΛΗΠΤΙΚΑ ΜΕΤΡΑ
Πρόληψη δηγμάτων από αρθρόποδα
Αποφυγή επισκέψεων περιοχών με υψηλή έκθεση όπως σπηλιές ( νυχτερίδες ,
πουλιά )
ΕΜΒΟΛΙΑ
- Ασφαλή τα αδρανοποιημένα εμβόλια
- Αντενδείκνυνται τα ζωντανά εμβόλια
- Μειωμένη ανοσοποίηση στα περισσότερα εμβόλια
- Χαμηλότεροι τίτλοι αντισωμάτων σε άτομα με CD4 < 200 κύτταρα /mm³
- Αναβολή του εμβολιασμού και του ταξιδιού
- Εμβόλιο Κίτρινου Πυρετού και MMR όταν CD4 > 200 κύτταρα / mm³
- Αδρανοποιημένα εμβόλια και επανάληψη του εμβολιασμού μετά την αποκατάσταση των CD4 κυττάρων
Χώρες που ενδημεί ο Κίτρινος Πυρετός
ΖΩΝΤΑΝΑ ΕΜΒΟΛΙΑ
- ΑΝΤΕΝΔΕΙΚΝΥΝΤΑΙ
- ΓΡΙΠΠΗΣ (ενδορρινικό)
- Ιαπωνικής Εγκεφαλίτιδας ( χορηγείται υπό ειδικές προϋποθέσεις)
- MMR όταν CD4 < 200 κύτταρα / mm³
- ΦΥΜΑΤΙΩΣΗΣ ( BCG )
- ΚΙΤΡΙΝΟΥ ΠΥΡΕΤΟΥ όταν CD4<200 κύτταρα /mm³
- ΕΝΔΕΙΚΝΥΝΤΑΙ
- ΚΙΤΡΙΝΟΥ ΠΥΡΕΤΟΥ (CD4> 200) ART ή Όχι
Βεβαίωση εξαίρεσης του εμβολιασμού
Πρόληψη δηγμάτων ( έντομα – κουνούπια )
- MMR όταν CD4 > 200
- Πολιομυελίτιδας ( 1 δόση πριν το ταξίδι )
- Γρίππης ( αδρανοποιημένο παρεντερικό )
- ΤΥΦΟΥ ( προτείνεται το αδρανοποιημένο )
( υγιεινή τροφίμων και νερού )
ΑΔΡΑΝΟΠΟΙΗΜΕΝΑ ΕΜΒΟΛΙΑ
- ΧΟΛΕΡΑΣ ( νερό – φαγητό προσφέρει προστασία και από άλλα εντερογενή μικρόβια E.Coli
- Δ-Τ-Κ
- ΗΠΑΤΙΤΙΔΑΣ Α ( 2-3 δόσεις )
- Ομάδες υψηλού κινδύνου (HVB , HVC )
- ( γ-σφαιρίνη )
- (μονοδύναμο ή με ηπατ.Β)
- ΗΠΑΤΙΤΙΔΑΣ Β ( 4 δόσεις 0-1-6-12 )
- Πρόληψη κινδύνων έκθεσης
- Ιαπωνικής Εγκεφαλίτιδας ( γίνεται κάτω ειδικές προϋποθέσεις μόνο)
- Μηνιγγίτιδας ( ACW135Y ) (ζώνη μηνιγγίτιδας)
- Πολιομυελίτιδας
- Λύσσας ( αντ.>0,5 IU/Ml ) πρόληψη δηγμάτων
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ-ΕΜΒΟΛΙΑ
- Ασφαλή τα αδρανοποιημένα εμβόλια
- Ζωντανά εμβόλια ( κίτρινου πυρετού και MMR όταν CD4>200 κύτταρα/mm³
ΔΙΕΘΝΕΣ ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΤΙΚΟ ΕΜΒΟΛΙΑΣΜΟΥ
- Συμπληρώνεται από τον ιατρό που διενεργεί τον εμβολιασμό
- Φέρει σφραγίδα της Υπηρεσίας (Δ/νσεις Υγείας)
- Συμπληρώνεται στα Αγγλικά
- Πιστοποιητικό αντένδειξης εμβολιασμού
ΕΛΟΝΟΣΙΑ
- Νόσος συχνή και συχνά απειλητική
- Πάνω από 100 τροπικές και υποτροπικές χώρες
- Έλλειψη ανοσίας Δύσκολη η πρόσβαση για ιατρική βοήθεια
- Εμφάνιση πυρετού ( 3 έως και 12 μήνες )
- Καθυστέρηση στην διάγνωση
ΕΝΔΗΜΙΚΕΣ ΧΩΡΕΣ
ΑΙΤΙΑ ΕΛΟΝΟΣΙΑΣ
Πλασμώδιο ελονοσίας ( παράσιτο) falciparum, vivax, ovale, malariae , knowlesi
Ενδιάμεσος ξενιστής ( θηλυκό κουνούπι Anopheles)
Μετάδοση ( μεταξύ δύσης και ανατολής ηλίου)
ΚΥΚΛΟΣ ΠΛΑΣΜΩΔΙΟΥ
- ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ ΜΑΛΑΡΙΑΣ ΣΟΒΑΡΕΣ ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ
« Άτυπο κρυολόγημα » ;; - Οξεία νεφρική ανεπάρκεια
- Πυρετός, ρίγη, κεφαλαλγία - Οξεία νεφρική ανεπάρκεια
- Κοιλιακοί πόνοι - Σπασμοί
- Μυαλγίες, αρθραλγίες - Καταπληξία
- Διάρροια, εμέτους - Κώμα και Θάνατος
- Αδυναμία
- Σοβαρότερη η λοίμωξη από p. Falciparum
- Ηπιότερες οι εκδηλώσεις από p. Vivax & Ovale
- Μεγαλύτερος ο κίνδυνος στις αγροτικές περιοχές.
ΠΡΟΣΟΧΗ
- ΕΓΚΥΕΣ – ΠΑΙΔΙΑ - ΑΝΟΣΟΚΑΤΕΣΤΑΛΜΕΝΑ ΑΤΟΜΑ
ΕΛΟΝΟΣΙΑ- ΠΡΟΛΗΨΗ
-ΓΕΝΙΚΑ ΜΕΤΡΑ ΠΡΟΛΗΨΗΣ - ΑΝΘΕΛΟΝΟΣΙΑΚΗ ΧΗΜΕΙΟΠΡΟΦΥΛΑΞΗ
ΚΑΜΙΑ ΑΝΘΕΛΟΝΟΣΙΑΚΗ ΑΓΩΓΗ ΔΕΝ ΠΡΟΣΦΕΡΕΙ ΑΠΟΛΥΤΗ
ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΚΑΙ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΕΝΑΝΤΙ ΤΗΣ ΕΛΟΝΟΣΙΑΣ
« ΕΞΑΤΟΜΙΚΕΥΜΕΝΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ »
ΕΛΟΝΟΣΙΑ ΚΑΙ HIV
- Χημειοπροφύλαξη πριν το ταξίδι
- Ανεπιθύμητες ενέργειες
- Τροποποίηση της θεραπευτικής αγωγής
- Ανεπαρκή δεδομένα (ART+Ανθ/κή αγωγή)
- Μειωμένη απάντηση στην θεραπεία
- Σοβαρές εκδηλώσεις της νόσου σε ανοσοκαταστολή
( σοβαρή παρασιταιμία, πλακουντακή λοίμωξη στις έγκυες
- ΓΕΝΙΚΑ ΜΕΤΡΑ ( εντομοκτόνα , κουνουπιέρες , μακριά ρούχα, αποφυγή μετακίνησης κατά τις βραδινές ώρες και περιοχές με στάσιμα νερά)
- Ανθελονοσιακή αγωγή ( έγκαιρη )
- Αναζήτηση ιατρικής βοήθειας (πυρετός εντός 24 ώρου )
- Έγκαιρη διάγνωση ( rapid test)
- Όχι επαρκείς συστάσεις ( αλληλεπίδραση φαρμάκων ΑRΤ/Ανθελονοσιακής και , αποτελεσματικότητα θεραπείας)
ΑΝΘΕΛΟΝΟΣΙΑΚΗ ΑΓΩΓΗ- ΑΥΤΟΘΕΡΑΠΕΙΑ Συνιστάται κυρίως:
Απομακρυσμένες περιοχές ( επείγουσα αυτοθεραπεία )
Αμφίβολη θεραπευτική αντιμετώπιση
Εξατομικευμένη θεραπεία (ενδείξεις για λήψη συγκεκριμένων σκευασμάτων ανθελονοσιακών )
ΑΝΘΕΛΟΝΟΣΙΑΚΗ ΑΓΩΓΗ ΧΗΜΕΙΟΠΡΟΦΥΛΑΞΗ
ΧΛΩΡΟΚΙΝΗ
ΠΡΟΓΟΥΑΝΙΛΗ
ΜΕΦΛΟΚΙΝΗ (Lariam)
ΔΟΞΙΚΥΚΛΙΝΗ
ΑΤΟΒΑΚΟΝΗ/ΠΡΟΓΟΥΑΝΙΛΗ (malarone)
ΠΡΙΜΑΚΙΝΗ ( όχι σε έλλειψη G-6PD)
ΑΝΘΕΛΟΝΟΣΙΑΚΗ ΑΓΩΓΗ-ΘΕΡΑΠΕΙΑ
- ΑΡΤΕΜΙΣΙΝΗ ( ισχυρό)
- ΚΙΝΙΝΗ (καρδιοτοξικότητα )
- ΠΥΡΙΜΕΘΑΜΙΝΗ/ΣΟΥΛΦΑΔΟΞΙΝΗ ( επιδερμόλυση)
«ΕΞΑΤΟΜΙΚΕΥΜΕΝΗ ΧΗΜΕΙΟΠΡΟΦΥΛΑΞΗ και ΘΕΡΑΠΕΙΑ»
ΕΓΚΑΙΡΗ ΑΓΩΓΗ
Αντένδειξη η συγχορήγηση Σουλφαδοξίνης/πυριμεθαμίνης με κοτριμοξαζόλη/τριμεθοπρίμη
Αντένδειξη η συγχορήγηση ART( zidovudin) με παράγωγα αρτεμισίνης
ΜΕΤΑ ΤΟ ΤΑΞΙΔΙ
- Ιατρική επανεξέταση για τους πάσχοντες από χρόνια νοσήματα
- Εμφανιζόμενη λοίμωξη μετά την επιστροφή
- Υποψία έκθεσης σε λοιμογόνο παράγοντα
- Παραμονή για τουλάχιστον 3 μήνες
- Εμφάνιση πυρετού μετά την επιστροφή από χώρα που ενδημεί η ελονοσία αποτελεί επείγον ιατρικό ζήτημα
- ΑΙΤΙΑ ΠΥΡΕΤΟΥ ( Ευρεία Δ/Δ )
- Ελονοσία
- Αιμορραγικοί πυρετοί
- Αναπνευστικές λοιμώξεις
- Γαστρεντερικές λοιμώξεις
- Ουρολοίμωξη
- Τυφοειδής πυρετός
- Ηπατίτιδα Α
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ
- Προγραμματισμός του ταξιδιού και λεπτομερής σχεδιασμός
- Εκτίμηση πιθανών κινδύνων
- Γενικά προληπτικά μέτρα
- Ειδικά προληπτικά μέτρα
- Κανένα προληπτικό μέτρο δεν είναι απόλυτα προστατευτικό
- Εξατομικευμένη συμβουλευτική
Πληροφορίες για το ταξίδι μπορεί να ο ταξιδιώτης να απευθύνεται:
Δ/νση Δημόσιας Υγείας και Κοινωνικής Μέριμνας Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας ( Γραφείο Ταξιδιωτικής Ιατρικής) 26ης Οκτωβρίου 64
ΚΕΕΛΠΝΟ WHOCDC
Δαδάκου Γλυκερία
Ειδικός Γενικός Ιατρός
Msc Δημόσιας Υγείας