ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΩΣ ΜΕΤΑΔΙΔΟΜΕΝΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ (Σ Μ Ν)
Σεξουαλικώς Μεταδιδόμενα Νοσήματα (ΣΜΝ),είναι τα νοσήματα που μεταδίδονται με τη σεξουαλική επαφή. Συχνά αντί του όρου αυτού χρησιμοποιείται ο όρος Σεξουαλικώς Μεταδιδόμενες Λοιμώξεις, προκειμένου να συμπεριληφθούν και οι περιπτώσεις των ατόμων που δεν εμφανίζουν συμπτώματα.
Ο αριθμός των μικροοργανισμών οι οποίοι αναγνωρίζονται ως και σήμερα σεξουαλικώς μεταδιδόμενοι, υπερβαίνει τους 30. Περιλαμβάνονται βακτήρια, μυκοπλάσματα, χλαμύδια, ιοί, μύκητες, παράσιτα και πρωτόζωα. και καθένας απ’ αυτούς τους μικροοργανισμούς, εκτός από την ειδική λοίμωξη την οποία προκαλεί, συχνά μπορεί να διαγνωσθεί ως συμμέτοχος σε πληθώρα πολυπαραγοντικών νοσολογικών συνδρόμων
Τα ΣΜΝ περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων, τις λοιμώξεις από:
- τον ιό των ανθρωπίνων θηλωμάτων (HPV) δηλαδή τα κονδυλώματα,
- τον ιό του έρπητα των γεννητικών οργάνων
- το τρεπόνημα (Treponema pallidum) αίτιο της σύφιλης
- το γονόκκοκο (Neisseria gonorrhoeae) αίτιο της γονόρροιας, (γονοκοκκικής ουρηθρίτιδας, κολπίτιδας)
- τα χλαμύδια (χλαμυδιακές λοιμώξεις)
- τη βακτηριακή μη ειδική κολπίτιδα
- τις λοιμώξεις από τριχομονάδες (κολπική τριχομονάδωση, μη γονοκοκκική ουρηθρίτιδα κλπ)
- τις ηπατίτιδες HBV (Hepatitis B Virus), HCV (Hepatitis C Virus)
- μύκητες (Candida albicans) Αιδιοκολπίτιδα , βαλανίτιδα.
- τον ιό HIV (AIDS)
Μετάδοση
Μεταδίδονται με τη σεξουαλική επαφή κολπική, πρωκτική ή στοματική όταν δεν χρησιμοποιείται προφυλακτικό.
Μπορείς να μολυνθείς από ένα ΣΜΝ περισσότερες από μια φορές, είτε από ένα μη θεραπευμένο σύντροφο είτε από ένα νέο σεξουαλικό σύντροφο. Μία θεραπευμένη λοίμωξη από χλαμύδια, γονόρροια ή σύφιλη δεν προστατεύει τους ασθενείς από επαναμόλυνση, δηλαδή , δεν αφήνει ανοσία.
Ο φορέας του ΣΜΝ μπορεί να είναι ασυμπτωματικός (π.χ χλαμύδια) και να μεταδίδει χωρίς να γνωρίζει ότι πάσχει, εφ όσον βέβαια δεν παίρνει τις κατάλληλες προφυλάξεις (προφυλακτικό).
Για ορισμένα από αυτά τα νοσήματα είναι δυνατή η μετάδοση από την μητέρα στο έμβρυο π.χ Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (WHO), μία πιθανή χλαμυδιακή λοίμωξη της μητέρας που δεν έχει θεραπευτεί , είναι δυνατόν να ευθύνεται για την εμφάνιση σοβαρών οφθαλμικών λοιμώξεων, οι οποίες μπορεί να οδηγήσουν και σε τύφλωση, σε περισσότερα από 4000 νεογνά/έτος παγκοσμίως.
Συμπτώματα
Θα πρέπει να λαμβάνουμε υπόψη, ότι πολλά από τα ΣΜΝ δεν προκαλούν πάντα συμπτώματα και ιδιαίτερα στις γυναίκες. Εάν δεν χορηγηθεί αγωγή μπορεί να οδηγήσουν σε σοβαρά προβλήματα υγείας.
Τα συμπτώματα εμφανίζονται συνήθως με εκδηλώσεις από την περιγεννητική περιοχή και πιθανόν να περιλαμβάνουν ,ασυνήθιστες ή δύσοσμες εκκρίσεις από τα γεννητικά όργανα (π.χ γονοκοκκική ουρηθρίτιδα), τοπικές βλάβες (έλκη), πόνο και καύσο κατά την ούρηση, πόνο κατά την σεξουαλική επαφή στις γυναίκες, τοπικό εξάνθημα στα γεννητικά όργανα (π.χ έρπης γεννητικών οργάνων, κονδυλώματα) ή και άλλα σημεία του σώματος (σύφιλη)
Σχεδόν όλα τα ΣΜΝ (HIV, Σύφιλη κ.α.) παρουσιάζουν «εξωγεννητικές» εκδηλώσεις. Στις περιπτώσεις αυτές σπανίως οι ασθενείς συνδυάζουν τα συμπτώματα με το σεξουαλικά μεταδιδόμενο νόσημα και έτσι καθυστερεί η διάγνωση και η θεραπεία τους. Εκδηλώσεις μπορεί να εμφανισθούν από τη στοματική κοιλότητα, τους οφθαλμούς, τις αρθρώσεις, το καρδιαγγειακό και το νευρικό σύστημα.
Θεραπευτική αντιμετώπιση
Τα ΣΜΝ αντιμετωπίζονται θεραπευτικά, αν και η αντιμετώπισή τους επιπλέκεται από το γεγονός της ασυμπτωματικής τους μετάδοσης, όπως στην περίπτωση του έρπητα των γεννητικών οργάνων και των κονδυλωμάτων.
Κάποια αντιμετωπίζονται μόνο με συμπτωματική θεραπεία και σε κάποια η θεραπεία είναι ριζική . Σημασία έχει ότι δεν παρέχει ανοσία και υπάρχει κίνδυνος επαναμόλυνσης αν δεν ακολουθήσουν ταυτόχρονη θεραπεία και οι σεξουαλικοί σύντροφοι του πάσχοντα ώστε να διακοπεί ο κύκλος της μετάδοσης.
Επί πλέον, μελέτες έχουν δείξει ότι η ύπαρξη ενός ΣΜΝ διευκολύνει τη μετάδοση και άλλου ΣΜΝ, όπως της HIV λοίμωξης, κατά τη διάρκεια της σεξουαλικής επαφής.
Επιπλοκές
Ο κίνδυνος της πιθανής εμφάνισης επιπλοκών εξαρτάται από την αποτελεσματική αντιμετώπιση του ΣΜΝ. Η πιθανότητα είναι μεγαλύτερη σε παραμελημένες περιπτώσεις που δεν έχουν λάβει θεραπεία ή περιπτώσεις ατελούς θεραπείας π.χ :
- προβλήματα γονιμότητας (χλαμυδιακή λοίμωξη, τριχομοναδική λοίμωξη γονόρροια), έκτοπη κύηση
- αρθρίτιδα, καρδιακά προβλήματα (γονόρροια )
- ηπατική ανεπάρκεια, καρκίνος ήπατος (Ηπατίτιδα Β)
- βλάβες στο νευρικό σύστημα, την καρδιά, εγκέφαλο (σύφιλη)
- καρκίνος τραχήλου, μήτρας , πέους όταν παραμένει χωρίς αντιμετώπιση (HPV κονδυλώματα)
Πρόληψη
Η πρόληψη της διασποράς των Σεξουαλικώς Μεταδιδόμενων Νοσημάτων προϋποθέτει τροποποίηση συμπεριφοράς, αντιλήψεων, συνηθειών και πρακτικών. Σύμφωνα με τους διεθνείς οργανισμούς δημόσιας υγείας, η πρόληψη και ο έλεγχος των ΣΜΝ βασίζεται στις ακόλουθες στρατηγικές:
1.Προγράμματα ενημέρωσης, παρέμβασης και προαγωγής υγείας, 2.Ολοκληρωμένη αντιμετώπιση των Σεξουαλικώς Μεταδιδόμενων Νοσημάτων
1.Προγράμματα ενημέρωσης, παρέμβασης και προαγωγής υγείας
Τα προγράμματα αυτά μπορεί να περιλαμβάνουν:
- Την συμβουλευτική για τις συμπεριφορές υψηλού κινδύνου και την ανάγκη υιοθέτησης ασφαλέστερων πρακτικών όπως για παράδειγμα την συστηματική χρήση προφυλακτικού και την ενημέρωση για την σωστή χρήση του.
- Την συμβουλευτική για τους τρόπους πρόληψης και αντιμετώπισης των επί μέρους προβλημάτων που προκύπτουν στους σεξουαλικώς ενεργά άτομα .
- Την βοήθεια στην κατανόησης ορισμένων εννοιών που μπορεί να οδηγήσουν σε λάθος συμπεράσματα και λάθος επιλογές.
- Εμβολιασμούς (ηπατίτιδα Β , ιός των ανθρωπίνων θηλωμάτων HPV)
- Παρεμβάσεις ενημέρωσης και αγωγής υγείας σε εφήβους. Οι έφηβοι αποτελούν ομάδα υψηλού κινδύνου για ΣΜΝ
2.Ολοκληρωμένη αντιμετώπιση των Σεξουαλικώς Μεταδιδόμενων Νοσημάτων
Αυτή περιλαμβάνει:
- την διάγνωση (κλινική/ εργαστηριακή),
- την κατάλληλη θεραπεία,
- την ενημέρωση των σεξουαλικών συντρόφων του/της ασθενούς,
- την δήλωση και καταγραφή κάθε κρούσματος που βρίσκεται υπό επιτήρηση στις αρμόδιες υγειονομικές υπηρεσίες.
Χρήσιμες πληροφορίες για το κοινό
- Τα ΣΜΝ δεν κάνουν διακρίσεις, κάθε σεξουαλικώς ενεργό άτομο μπορεί να μολυνθεί από αυτά..
- Μεταδίδονται με κάθε μορφή σεξουαλικής επαφής κολπική ,στοματική πρωκτική.
- Δεν αφήνουν ανοσία και υπάρχει πάντα ο κίνδυνος επαναμόλυνσης δηλαδή μπορείς να «ξανακολλήσεις»
- Δεν προσβάλλουν μόνο τα γεννητικά όργανα και σχεδόν όλα τα ΣΜΝ (HIV, Σύφιλη κ.α.) παρουσιάζουν «εξωγεννητικές» εκδηλώσεις
- Όλα τα εξανθήματα στην περιοχή των γεννητικών οργάνων δεν αποτελούν πάντα εκδήλωση ΣΜΝ. Υπάρχουν δερματοπάθειες που μπορεί να εντοπίζονται στην περιοχή (πχ. ομαλός λειχήνας, ψωρίαση, δερματίτιδα εξ επαφής κλπ)
- Εάν διαγνωστεί ότι κάποιος πάσχει από ένα ΣΜΝ ,καλό θα ήταν να εξεταστεί και για τα υπόλοιπα νοσήματα .
- Πρέπει να ενημερωθούν οι σεξουαλικοί σύντροφοι ώστε να εξεταστούν και να λάβουν θεραπεία
- Τα ΣΜΝ δεν προκαλούν πάντοτε συμπτώματα , ιδιαίτερα στις γυναίκες. Οι τακτικές ιατρικές εξετάσεις θα μπορούν να προλάβουν τα προβλήματα που δημιουργούνται αν το ΣΜΝ μείνει χωρίς αγωγή.
- Αν ο σεξουαλικός σύντροφος παίρνει θεραπεία για ΣΜΝ πρέπει να ζητηθεί η ιατρική συμβουλή ώστε να δοθούν οδηγίες στο ζευγάρι.
- Το τέστ ΠΑΠ δεν είναι ειδικό (δεν αποτελεί διαγνωστική εξέταση) για κανένα σεξουαλικό μεταδιδόμενο νόσημα . Αν υπάρξει υποψία για ΣΜΝ πρέπει να γίνουν ειδικές διαγνωστικές εξετάσεις
- Στα πλαίσια του προγεννητικού ελέγχου ,ο γιατρός ενημερώνει αν το άτομο πάσχει από κάποιο νόσημα ώστε να δοθεί αγωγή και οδηγίες για την προστασία του εμβρύου ή του νεογνού.
- Το προφυλακτικό παραμένει η καλύτερη επιλογή για την πρόληψη της μετάδοσης των ΣΜΝ αν και δεν προστατεύει 100%.Χρησιμοποιείται σε κάθε μορφή σεξουαλικής πρακτικής και από την αρχή της σεξουαλικής πράξης.
- Οι πολλαπλοί σύντροφοι αυξάνουν την πιθανότητα της μετάδοσης ΣΜΝ.
- Η χρήση των αντισυλληπτικών χαπιών προσφέρει προφύλαξη μόνο από την εγκυμοσύνη και όχι για τα ΣΜΝ
Σε κάθε περίπτωση συμβουλεύεστε πάντα τον γιατρό σας.