ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗ

Η οστεοπόρωση είναι μια μεταβολική διαταραχή των οστών που χαρακτηρίζεται από προοδευτική απώλεια οστίτη ιστού και χαμηλή οστική μάζα, διαταραχή της μικροαρχιτεκτονικής του ιστού με τελικό αποτέλεσμα την αύξηση της ευθραυστότητας των οστών.

Συμβάλλει μεταξύ άλλων στην εκδήλωση σοβαρών καταγμάτων που συχνά οδηγούν σε περιορισμό της αυτονομίας και της ποιότητας ζωής.

Το 1/3 των γυναικών και το 1/5 των ανδρών άνω των 50 ετών θα υποστούν στην υπόλοιπη ζωή τους ένα τουλάχιστον οστεοπορωτικό κάταγμα. Κάθε οστεοπορωτικό κάταγμα αυξάνει την πιθανότητα για νέο κάταγμα κατά 86%. Το κάταγμα του ισχίου οδηγεί κατά 20-24% στην απώλεια ζωής τον πρώτο χρόνο μετά το κάταγμα

Παράγοντες κινδύνου

• Ηλικία - Φύλο

Η οστεοπόρωση μπορεί να προσβάλει ανθρώπους όλων των ηλικιών, αλλά με πολύ μεγαλύτερες πιθανότητες, τους ηλικιωμένους.

Περίπου μία στις δύο γυναίκες άνω των 50 ετών θα υποστεί κάταγμα λόγω της οστεοπόρωσης σε κάποια στιγμή της ζωής της. Πολλές γυναίκες χάνουν οστική μάζα ραγδαία μετά την εμμηνόπαυση.

Οι γυναίκες έχουν ελαφρύτερα και λεπτότερα οστά από τους άνδρες.

• Εμμηνόπαυση

Για πολλές γυναίκες , η απώλεια οστικής μάζας αυξάνεται μετά την εμμηνόπαυση (φυσική ή τεχνητή) όταν τα επίπεδα των οιστρογόνων πέφτουν απότομα. Στις γυναίκες, οι ορμόνες του φύλου, τα οιστρογόνα ,παράγονται στις ωοθήκες και προστατεύουν τα οστά. Αν η εμμηνόπαυση επέλθει νωρίς, η πιθανότητα για οστεοπόρωση αυξάνεται.

• Οικογενειακό ιστορικό

Έρευνες έδειξαν ότι η κληρονομικότητα και το γενετικό υπόβαθρο διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην οστεοπόρωση και τα κατάγματα που προκαλεί.

• Μικρό βάρος και αδύνατος σωματότυπος

Άνδρες και γυναίκες με μικρά οστά έχουν μεγαλύτερη πιθανότητα να εκδηλώσουν οστεοπόρωση από ότι οι μεγαλόσωμοι άνθρωποι. Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι βαρύτεροι και σωματώδεις δεν κινδυνεύουν.

• Κατάγματα και απώλεια αναστήματος

Τα κατάγματα των σπονδύλων συχνά δεν γίνονται αντιληπτά, παρά μόνο όταν υπάρξει απώλεια κάποιων εκατοστών ύψους. Άνθρωποι που έχουν υποστεί κατάγματα κατά την ενήλικη ζωή τους είναι πιθανό να έχουν ήδη προσβληθεί από τη νόσο και να μην το γνωρίζουν. Τα κατάγματα της σπονδυλικής στήλης μπορούν να συμβούν χωρίς την εμφάνιση σοβαρού πόνου.

Παράγοντες κινδύνου για οστεοπόρωση που μπορούν να προληφθούν

• Διατροφή φτωχή σε ασβέστιο και βιταμίνη D

Το ασβέστιο είναι ένα μέταλλο που αποτελεί δομικό στοιχείο των οστών και είναι πολύ σημαντικό για τη διατήρηση της υγείας τους. Η βιταμίνη D δίνει τη δυνατότητα στον οργανισμό να χρησιμοποιεί το ασβέστιο για το «κτίσιμο» των οστών

• Διατροφή φτωχή σε λαχανικά και φρούτα

Μια ισορροπημένη διατροφή, πλούσια σε φρούτα και λαχανικά είναι απαραίτητη στη διατήρηση της υγείας των οστών. Αυτό είναι σημαντικό διότι, εκτός του ασβεστίου και της βιταμίνης D και άλλα ανόργανα στοιχεία, όπως το μαγνήσιο και το κάλιο, αλλά και βιταμίνες όπως η βιταμίνη Κ, συνεισφέρουν στην υγεία των οστών

• Κατανάλωση μεγάλων ποσοτήτων πρωτεΐνης, νατρίου και καφεΐνης

Παρόλο που η κατανάλωση πρωτεΐνης είναι απαραίτητη για να διατηρούνται τα οστά υγιή, η υπέρ πρόσληψη μπορεί να οδηγήσει στο αντίθετο αποτέλεσμα Διατροφικές συνήθειες που περιλαμβάνουν πρόσληψη υψηλών ποσοτήτων ζωϊκής πρωτεΐνης(εκτός των γαλακτοκομικών), καφεΐνης και νατρίου, μπορεί να οδηγήσει σε απώλεια ασβεστίου. Η πρόσληψη λίγης ποσότητας καφεΐνης την ημέρα –κυρίως με τσάι ή καφέ δεν επηρεάζει..

• Ο «καθιστικός τρόπος» ζωής

Άνθρωποι λιγότερο ενεργητικοί, που δεν αθλούνται ή δεν εκτελούν σωματικές δραστηριότητες καθημερινά, βρίσκονται σε υψηλότερο επίπεδο κινδύνου για οστεοπόρωση. Μερικοί τύποι καθημερινής άσκησης μπορούν να σας βοηθήσουν να διατηρήσετε τα οστά σας σε καλή κατάσταση. Προσοχή, όμως, στην υπερβολή που μπορεί να οδηγήσει ένα αδύναμο οστό σε κάταγμα. Σε κάθε περίπτωση να ζητείται η συμβουλή του θεράποντα ιατρού για το είδος της άσκησης.

• Κάπνισμα

Η βλαπτική επίδραση του καπνίσματος στα οστά σας είναι πολυεπίπεδη. Ο καπνός εμποδίζει την σωστή απορρόφηση του ασβεστίου. Ιδιαίτερα για τις γυναίκες, μπορεί να εμποδίσει την προστατευτική δράση των οιστρογόνων στα οστά.

• Υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ

Η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ επηρεάζει τον σχηματισμό των οστών. Οι αλκοολικοί αφ ενός δεν έχουν επαρκή πρόσληψη του ασβεστίου, αφ’ ετέρου μπορεί να επηρεαστούν και οι αποθήκες ασβεστίου του οργανισμού.Το αλκοόλ , επιπλέον, κάνει τους χρήστες πιο επιρρεπείς σε πτώσεις και ατυχήματα, τα οποία μπορούν να οδηγήσουν σε κατάγματα.

• Απώλεια βάρους

Ενώ η απώλεια βάρους μπορεί να σας προστατέψει από διαβήτη ή καρδιαγγειακή νόσο, μπορεί να βλάψει την υγεία των οστών σας. Αν απαιτείται να χάσετε βάρος, καλό θα ήταν να προστατέψετε τα οστά σας με ταυτόχρονη άσκηση και διατροφή πλούσια σε ασβέστιο και βιταμίνη D. Η συνεργασία με τον θεράποντα ιατρό είναι επιβεβλημένη.

Πρόληψη

Το «κτίσιμο» δυνατών οστών κατά τη διάρκεια της παιδικής και εφηβικής ηλικίας μπορεί  να  βοηθήσει στην πρόληψη της οστεοπόρωσης σε μεγαλύτερες ηλικίες. Περίπου 85-90% της οστικής μάζας του ενήλικα αποκτάται μέχρι την ηλικία των 18 στα κορίτσια και των 20 στα αγόρια. Γενικές συμβουλές για την πρόληψη της οστεοπόρωσης:

• Βάλτε στην καθημερινή διατροφή σας ασβέστιο και βιταμίνη D
• διατηρείστε κανονικό σωματικό βάρος,
• Ασκηθείτε καθημερινά και τονώστε τους μυς σας
• Μην καπνίζετε και μην πίνετε πολύ αλκοόλ
• Συζητήστε με τον ιατρό σας την πιθανότητα για να εκδηλώσετε οστεοπόρωση και ρωτήστε πότε πρέπει να κάνετε μέτρηση οστικής πυκνότητας

Μέτρηση οστικής πυκνότητας

Μια μέτρηση οστικής πυκνότητας δείχνει αν κάποιος έχει φυσιολογική οστική πυκνότητα, χαμηλή οστική πυκνότητα ή οστεοπόρωση. Είναι η μόνη μέθοδος που μπορεί να διαγνώσει την οστεοπόρωση . Ο θεράπων ιατρός θα καθορίσει τον χρόνο μέτρησης.

Συμπερασματικά

Σήμερα, όχι μόνο υπάρχει αποτελεσματικός διαγνωστικός έλεγχος για την οστεοπόρωση, αλλά και αποτελεσματικές θεραπείες. Ωστόσο η πλειονότητα των ατόμων δεν γνωρίζουν ότι πάσχουν από οστεοπόρωση με αποτέλεσμα να μην λαμβάνουν την κατάλληλη θεραπεία. Ο προληπτικός έλεγχος και η κατάλληλη θεραπευτική αγωγή είναι δυνατόν να περιορίσουν σημαντικά τις επιπτώσεις. Σε κάθε περίπτωση είναι απαραίτητη η συμβουλή του θεράποντα ιατρού

Οι πτώσεις

Οι πτώσεις αποτελούν ένα σημαντικό πρόβλημα λόγω της συχνότητάς τους αλλά και των επιπτώσεων στην υγεία των ηλικιωμένων.

το αποτέλεσμα μιας πτώσης δύναται να είναι ένα κάταγμα που μπορεί να οδηγήσει σε περιορισμό της αυτονομίας, σε αναπηρία ή ακόμη και σε απώλεια ζωής. Η οστεοπόρωση αποτελεί το κύριο αίτιο για ένα κάταγμα μετά από πτώση, αλλά όχι και το μοναδικό. Οι πτώσεις είναι συχνές στους ηλικιωμένους ως αποτέλεσμα ενδογενών και εξωγενών παραγόντων.

Οι ενδογενείς παράγοντες κινδύνου για πτώση περιλαμβάνουν:

• Αισθητηριακές διαταραχές
• Διαταραχές του Κεντρικού Νευρικού Συστήματος
• Γνωσιακές διαταραχές
• Μυοσκελετικές παθήσεις
• Κατάθλιψη
• Καρδιαγγειακές παθήσεις
• Φάρμακα (η λήψη π.χ. αντιυπερτασικών και απλών ηρεμιστικών).

Οι εξωγενείς παράγοντες κινδύνου για πτώση περιλαμβάνουν τη δραστηριότητα του ηλικιωμένου, τη διαμόρφωση του περιβάλλοντος που ζει και κινείται ο ηλικιωμένος και τα μέσα ατομικής προστασίας που χρησιμοποιεί (ενδύματα, υποδήματα, βακτηρία, κ.λ.π.), καθώς και άλλοι φυσικοί, τεχνικοί και κοινωνικοί παράγοντες

ΧΡΗΣΙΜΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ ΚΑΙ ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΛΗΨΗ ΠΤΩΣΕΩΝ ΣΕ ΗΛΙΚΙΩΜΕΝΑ ΑΤΟΜΑ

Οι συμβουλές αυτές συνοδεύουν σχετική εγκύκλιο του Υπουργείου Υγείας.

Ένα ασφαλέστερο οικιακό περιβάλλον, είναι δυνατόν να βοηθήσει ώστε να διατηρηθεί ένας ανεξάρτητος τρόπος ζωής. Μερικά απλά προληπτικά μέτρα διαμορφώνουν την κατοικία και το γύρω περιβάλλον, ως έναν ασφαλέστερο χώρο διακίνησης και διαβίωσης.

Ακολουθούν χρήσιμες συμβουλές και οδηγίες:

Εξωτερικοί Χώροι

• Τα μονοπάτια που βρίσκονται σε αυλές ή σε αλσύλλια, πρέπει να είναι συνεχόμενα, χωρίς ρήγματα και φθορές στο τσιμέντο ή στις πλάκες επίστρωσης.
• Να διατηρούνται τα μονοπάτια καθαρά, χωρίς υγρασία/μούχλα, να απομακρύνονται τα χόρτα ανάμεσα στις πλάκες και απαιτείται ιδιαίτερη προσοχή όταν είναι βρεγμένα ( ιδίως από ποτιστικά συστήματα).
• Να αποθηκεύονται πάντοτε τα κηπουρικά εργαλεία σε χώρο ασφαλή.
• Ιδιαίτερη φροντίδα να δίδεται στο τύλιγμα του λάστιχου ποτίσματος μετά τη χρήση του.
• Επικοινωνήστε με τον δήμο σας για να ενημερώσετε, σχετικά εάν υπάρχουν περιοχές που χρειάζονται καθαρισμό και συντήρηση στη γειτονιά σας.

Προτάσεις για τις σκάλες

Προτείνεται:

• Η τοποθέτηση αισθητήρων κίνησης όπου υπάρχουν σκάλες μέσα κι έξω από την κατοικία, ώστε να ανάβει αυτόματα ο φωτισμός.
• Η τοποθέτηση κουπαστής/χειρολιστήρων σε κάθε σκάλα μέσα κι έξω από την κατοικία, σε ύψος 90 εκ. και διάμετρο λαβής 3,5 εκ.. Κατά την κίνηση σε σκάλες το χέρι πρέπει να βρίσκεται πάντοτε σε επαφή με την κουπαστή/χειρολιστήρα
• Η τοποθέτηση έγχρωμη αντιολισθητικής ταινίας στα όρια των σκαλοπατιών
• Η τοποθέτηση ειδικού ηλεκτρικού συστήματος – καθίσματος, προς διευκόλυνση του χρήστη, σε περιπτώσεις ιδιαίτερων κινητικών δυσκολιών.
• Η χρήση της σκάλας μόνο όταν φοριούνται υποδήματα.
• Η άμεση επισκευή φθαρμένων/κατεστραμμένων σημείων της σκάλας.
• Η κίνηση στις σκάλες να γίνεται πάντοτε αργά και σταθερά, χωρίς να μεταφέρονται μεγάλα αντικείμενα που μειώνουν το οπτικό πεδίο.
• Όταν μεταφέρονται αγαθά και προϊόντα, να ανασηκώνεται ψηλά το πόδι σε κάθε σκαλοπάτι.

Συμβουλές για την κουζίνα

• Να τακτοποιούνται τα αντικείμενα στην κουζίνα, έτσι ώστε να είναι εύκολα προσβάσιμα, ιδίως για αυτά που χρησιμοποιούνται συχνά. Να τοποθετούνται περιστρεφόμενα ράφια σε γωνιακά ντουλάπια, για ευκολότερη πρόσβαση των αντικειμένων.
• Αν χρειαστεί να φτάσετε ένα αντικείμενο, να χρησιμοποιείται μικρή σκάλα και όχι σκαμνάκια ή καρέκλες.
• Να τοποθετείται αντιολισθητικός τάπητας / χαλάκι, μπροστά στο νεροχύτη.
• Να αποφεύγεται η χρήση καθαριστικών δαπέδου που προκαλούν ολισθηρότητα.
• Να καθαρίζονται άμεσα τα υγρά που χύνονται στο δάπεδο.
• Να φοριούνται πάντοτε παπούτσια ή παντόφλες με αντιολισθητικούς πάτους και μην περπατάτε με κάλτσες ή ξυπόλυτοι.
• Να τοποθετούνται τα είδη καθαριότητας (σκούπα, σφουγγαρίστρα, κουβάς, κ.λ.π.), σε σημείο με εύκολη πρόσβαση.
• Να χρησιμοποιούνται τραπεζάκια με ρόδες για ασφαλή μετακίνηση των αντικειμένων, ή του φαγητού.
• Να αποφεύγονται οι ανοιχτές πόρτες σε συσκευές και ντουλάπες.
• Να απομακρύνονται ή να καλύπτονται ή να τοποθετούνται σε ασφαλή σημείο, τα εκτεθειμένα καλώδια μικροσυσκευών από το πάτωμα.
• Να τοποθετείται πρόσθετος φωτισμός στον πάγκο εργασίας.

Γενικές οδηγίες για το μπάνιο

• Να τοποθετείται φωτισμός σε όλη τη διαδρομή μέχρι το μπάνιο και μέσα σε αυτό, ακόμη και φως νυκτός.
• Να κρατάτε κοντά σας το ασύρματο τηλέφωνο.
• Να τοποθετείται ένα τηλέφωνο για περίπτωση ανάγκης.
• Αν η πόρτα ανοίγει προς τα μέσα, αλλάξτε τη κατεύθυνση αυτής (Σε περίπτωση πτώσης, το σώμα θα εμποδίζει την είσοδο κάποιου για βοήθεια).
• Να τοποθετούνται αντιολισθητικοί τάπητες / χαλάκια στο δάπεδο του μπάνιου. (Αν η διάταξη του χώρου το επιτρέπει να προτιμάται η τοποθέτηση ενός που να καλύπτει όλο το δάπεδο, παρά πολλά και μικρά).
• Να αποφεύγεται το λουτρό, όταν είστε μόνοι στο σπίτι.

Προτάσεις τη μπανιέρα

• Να τοποθετούνται λαβές ασφαλείας μέσα κι έξω από τη μπανιέρα και τη ντουζιέρα.
• Να τοποθετούνται, το σαμπουάν, το αφρόλουτρο, το σφουγγάρι και η πετσέτα δίπλα στη μπανιέρα ή τη ντουζιέρα ή σε ένα ειδικό ραφάκι στην άκρη αυτής.
• Να τοποθετείται αντιολισθητικό ελαστικό πατάκι μέσα στη μπανιέρα ή τη ντουζιέρα. Να αποφεύγεται η χρήση σαμπουάν και σαπουνιών με λάδι διότι αυξάνει την ολισθηρότητα.
• Να τοποθετείται ειδικό κάθισμα μέσα στη μπανιέρα ή τη ντουζιέρα.
• Να τοποθετείται κουρτίνα ή άλλο προστατευτικό στη μπανιέρα, προκειμένου να αποφευχθεί η διαρροή νερών στο δάπεδο.
• Να αποφεύγεται το κλείσιμο των ματιών κατά τη διάρκεια του λουτρού (κίνδυνος ζάλης και αποπροσανατολισμού).

Συμβουλές για την τουαλέτα

Προτείνεται:

• Η τοποθέτηση ανυψωτικού καθίσματος στην τουαλέτα( ιδίως σε περιπτώσεις καταγμάτων ισχίου ).
• Η τοποθέτηση λαβών ασφαλείας στα πλάγια της τουαλέτας.
• Η τοποθέτηση του χαρτιού υγείας και του κάδου απορριμμάτων σε τέτοια θέση, ώστε να είναι εύκολα προσβάσιμα.

Οδηγίες για το νιπτήρα

• Αν χρειαστεί κάθισμα για την ολοκλήρωση της προσωπικής υγιεινής, να δίδεται μικρή κλίση στον καθρέφτη.
• Να τοποθετούνται λαβές ασφαλείας στα πλάγια του νιπτήρα.
• Να στερεώνονται οι πετσετοθήκες με προσοχή στον τοίχο.

Συμβουλές για το υπνοδωμάτιο

• Να τοποθετείται ένα φωτιστικό στο κομοδίνο, ή κρεμασμένο στον τοίχο πάνω από το κρεβάτι, ώστε να ανάβει χωρίς να σηκωθείτε.
• Να τοποθετείται στο κρεβάτι κιγκλίδωμα, περίπου στο μισό μήκος αυτού, για τις περιπτώσεις που εκτιμάται ότι υπάρχει σοβαρός κίνδυνος πτώσης.
• Να προσαρμόζεται το ύψος του κρεβατιού ανάλογα με τις ανάγκες . Σε περίπτωση αλλαγής κρεβατιού, προμηθευτείτε ένα με προσαρμοζόμενο ύψος.
• Να αποφεύγεται η χρήση κλινοσκεπασμάτων που η υφή τους προκαλεί ολισθηρότητα.
• Να απομακρύνονται αντικείμενα από το δάπεδο που προκαλούν κίνδυνο για πτώση.
• Να τοποθετούνται τα ρούχα στην ντουλάπα κατά τέτοιο τρόπο ώστε να είναι εύκολα προσβάσιμα, για αποφυγή επικίνδυνων κινήσεων (τέντωμα χεριών, σκύψιμο, κ.λ.π.).
• Να τοποθετείται μία τηλεφωνική συσκευή στο κομοδίνο, για περίπτωση ανάγκης.
• Αν χρησιμοποιούνται βοηθήματα βάδισης, αυτά να είναι κοντά στο κρεβάτι.
• Προτείνεται, να φοριούνται πάντοτε σταθερές κλειστές παντόφλες ή παπούτσια.
• Πριν πάτε για ύπνο, να τοποθετούνται τα είδη πρώτης ανάγκης – γυαλιά, νερό, φάρμακα – στο κομοδίνο, για να μη χρειαστεί να σηκώνεστε κατά τη διάρκεια της νύχτας.
• Να διατηρείται ελεύθερη από έπιπλα η διαδρομή μέχρι το μπάνιο και να τοποθετείται ένα φως νυκτός.

Ένδυση - Υπόδηση

• Κατά την ένδυση να είστε καθιστοί και να αποφεύγεται η στάση στο ένα πόδι.
• Να αποφεύγονται ρούχα πολύ φαρδιά και μακριά, τα ενδύματα να έχουν μεγάλα κουμπιά και να είναι στο μπροστινό μέρος (προτιμότερα φερμουάρ ή Velcro).
• Να χρησιμοποιούνται κατά περίπτωση βοηθήματα ένδυσης, (π.χ. ειδικό κόκαλο παπουτσιών με μακριά λαβή, κ.α.).
• Να αποφεύγεται η χρήση φαρδιών καλτσών, ή χαλαρών παντοφλών.

Γενικές συμβουλές

• Να αφαιρούνται τα γυαλιά ηλίου κατά τη μετάβαση από τους φωτεινούς σε σκοτεινούς (εσωτερικούς) χώρους, για να είναι εύκολη η προσαρμογή στο χώρο.
• Κατά τη μετακίνηση με ανελκυστήρες, προσοχή να δίδεται, στο διαφορετικό επίπεδο του δαπέδου του θαλάμου, με το επίπεδο του ορόφου.
• Ιδιαίτερη προσοχή να δίδεται όταν τα ηλικιωμένα άτομα λαμβάνουν ορισμένες κατηγορίες φαρμάκων, διότι η δράση τους μπορεί να οδηγήσει σε πτώση(π.χ. αντιυπερτασικά, αντικαταθλιπτικά, ψυχοτρόπα, κ.α. και συμβουλευτείτε σχετικά τον προσωπικό σας ιατρό). Όλα τα φάρμακα που μειώνουν την ικανότητα οδήγησης μηχανημάτων/οχημάτων μπορούν να οδηγήσουν σε πτώσεις.
• Να τοποθετούνται ευκρινώς, αυτοκόλλητα με χρωματικές αντιθέσεις, σε υαλοπίνακες, σε θύρες και μπαλκονόπορτες.
• Όταν τα ηλικιωμένα άτομα έχουν κατοικίδια ζώα, αυτά να είναι μικρόσωμα και γενικώς να αποφεύγεται η κατοχή και φροντίδα μεγαλόσωμων κατοικιδίων.

Συμβουλές για εξωτερικούς χώρους και δραστηριότητες

Χρήση Μέσων Μαζικής Μεταφοράς

Συστήνεται:

• Εάν είστε όρθιοι σε όχημα, πάντοτε να συγκρατείστε από χειρολαβές ή στύλους.
• Στην περίπτωση ατόμων με μειωμένη κινητικότητα, να ενημερώνεται ο οδηγός, ώστε να μη ξεκινά το όχημα, πριν την επιβίβαση ή την αποβίβαση.
• Κατά την αποβίβαση από το όχημα, προσοχή να δίδεται στις σχάρες των αποχετεύσεων, στα «εξογκώματα» της ασφάλτου στην άκρη του δρόμου, κ.λ.π.

Πεζοδρόμια

Συστήνεται, ιδιαίτερη προσοχή να δίδεται στα πεζοδρόμια όταν:

• οι πλάκες ανασηκώνονται από τις ρίζες των δένδρων,
• στάζουν διαρκώς νερά κλιματιστικών (ιδίως το καλοκαίρι),
• υπάρχουν σπασμένα καλύμματα φρεατίων ή ρολογιών,
• λιπαντικά υγρά από παρκαρισμένα οχήματα,
• υπολείμματα μετά από την απομάκρυνση στύλων, περιπτέρων και δέντρων,
• παρκαρισμένα δίκυκλα (πιασίματος ρούχων στο τιμόνι),
• κατά την βάδιση ή σε χρήση σκάλας τα χέρια πρέπει να είναι ελεύθερα από αντικείμενα, για το ενδεχόμενο συγκράτησης ή ελεγχόμενης πτώσης,
• να γίνεται χρήση φακού κατά τις νυκτερινές ώρες.

Επίσκεψη σε Υπηρεσίες Υγείας

• Οι πολίτες εισερχόμενοι σε υπηρεσίες υγείες να λαμβάνουν υπόψη τις σημάνσεις που δηλώνουν το πρόσφατο καθαρισμό των δαπέδων- χώρων.
• Ενημερώνετε το νοσηλευτή για την επιθυμία σας να επισκεφτείτε χώρους υγιεινής.
• Προσοχή σε μη στερεωμένες φιάλες αερίων.
• Κατά τη χρήση των κλινών, βεβαιωθείτε ότι τα φρένα αυτών είναι ασφαλισμένα.

Διακοπές ηλικιωμένων

Πριν πάτε διακοπές και κατά την διάρκεια αυτών, φροντίστε για τα ακόλουθα:

• Να έχετε ρυθμίσει σε συνεργασία με τον ιατρό σας τις χρόνιες παθήσεις (π.χ. σάκχαρα , υπέρταση κ.λ.π.).
• Να διερευνώνται από το οικογενειακό περιβάλλον, ή από επαγγελματίες που εργάζονται σε διάφορους φορείς, οι πιθανοί παράγοντες κινδύνου που υπάρχουν στην περιοχή που διαμένει ή κινείται ο ηλικιωμένος κατά τις διακοπές του.
• Να γίνονται προσεκτικές μετακινήσεις κατά τις πρώτες ημέρες (άγνωστο περιβάλλον).
• Ιδιαίτερη προσοχή να δίδεται κατά τη χρήση της πισίνας (λόγω μεγάλης ολισθηρότητας).
• Για την επάρκεια φαρμάκων, να έχει ο ηλικιωμένος μαζί του γραπτό ιστορικό και τηλέφωνο προσωπικού ιατρού.